Mocznik - czym jest i do czego można go stosować?

Piękne, efektowne i zdrowe rośliny w ogrodzie są chlubą swojego właściciela. Podstawą, która pozwoli na ich prawidłowy wzrost i rozwój jest spełnienie wszystkich wymogów uprawowych danego gatunku, a to często oznacza dodatkowe nawożenie właściwymi nawozami.

Najczęściej wybieranymi nawozami są nawozy ekologiczne, jednak ze względu na to, że mogą one mieć zbyt mało makroskładników dla zaspokojenia wszystkich potrzeb roślin, może zachodzić konieczność uzupełnienia ich za pomocą nawozów mineralnych. Mocznik jest jednym z najczęściej i najchętniej stosowanych mineralnych nawozów azotowych. Dlaczego warto zawsze mieć go pod ręką i kiedy stosować go w ogrodzie?

Sprawdź też artykuł: Azot w nawozach do trawnika. Co daje i jaką jego formę stosować?

Dlaczego warto postawić na mocznik?

Do prawidłowego rozwoju rośliny potrzebują najróżniejszych składników, jednak najważniejszym z nich jest zdecydowanie azot, który gwarantuje szybki wzrost i odpowiedni rozwój roślin, odpowiadając również za prawidłowe wybarwienie części zielonych. Jednak azot jest jednym z najbardziej nietrwałych pierwiastków, który użyty w nieodpowiedni sposób ulega szybkiemu wypłukaniu z gleby lub utlenieniu. Dlatego tak ważne jest, by posiąść wiedzę o odpowiednim stosowaniu nawozów zawierających azot.

Mocznik jest najbardziej uniwersalnym z nawozów azotowych. Białe, dobrze rozpuszczalne w wodzie granulki zawierają aż 46% azotu w formie amidowej. Jest to postać, która nie jest łatwo przyswajana przez korzenie roślin, ponieważ najpierw musi zostać przekształcona w postać amonową za pomocą odpowiednich procesów chemicznych (między innymi hydrolizy), a następnie w postać azotanową, co przy zachowaniu odpowiednich warunków będzie trwało około 3 tygodnie od momentu rozsypania nawozu.

Postać amidowa jest jednak z łatwością przyswajana przez liście, dlatego doskonale nadaje się do wykorzystania jako oprysk dolistny. Zwłaszcza że w przeciwieństwie do innych nawozów azotowych, nie powoduje uszkodzenia ani poparzenia liści i pod warunkiem zachowania odpowiedniego stężenie jest dla nich całkowicie bezpieczny.

Sprawdź też artykuł: Azot, potas, fosfor dla roślin - za co odpowiadają i jak je dostarczać?

Zastosowanie mocznika w ogrodzie

Aby móc zastosować mocznik jako nawóz dolistny, należy najpierw przygotować odpowiedni roztwór do oprysku. Dokładne dawkowanie zależne jest od rodzaju uprawy i wynosi zwykle od 0,5 do 5 %, a w przypadku nawożenia trawnika stężenie może wynosić nawet 10%.

Nawożenie dolistne jest jednak wyłącznie jedną z możliwych form stosowania mocznika, ponieważ wspaniale nadaje się do zasilania w trybie doglebowym i to w każdym typie upraw zarówno przedsiewnie, jak i pogłównie. Mocznik zastosowany doglebowo sprzyja rozwojowi systemu korzeniowego roślin, podnosi ogólną odporność roślin oraz ułatwia przyswajanie z gleby takich pierwiastków jak fosfor i potas.

Sprawdź też artykuł: Uniwersalne nawozy wieloskładnikowe - do jakich upraw warto je stosować?

Po przekształceniu się w formę amonową, azot zawarty w moczniku jest pobierany przez rośliny stopniowo, dzięki czemu ryzyko gromadzenia się niebezpiecznych azotanów w tkankach zostało niemal całkowicie zniesione, co jest istotne zwłaszcza w przypadku upraw warzywnych, owocowych i rolnych.

Dzieląc ogrodowe rośliny na kilka podgrup, możemy nawozić je mocznikiem według poniższych zaleceń:

• Warzywa - mocznik można zastosować przedsiewnie, a także nawozić dodatkowo w okresie wegetacji. Jednak ze względu na wysoką zawartość azotu w nawozie, w uprawie amatorskiej należy zachować umiar w nawożeniu roślin o krótkim okresie wegetacji, takich jak rukola, szpinak, kapusta pekińska czy pak choi.
• Drzewa i krzewy owocowe - nawożenie dolistne wykonuje się przed kwitnieniem. Stężenia przygotowuje się w zależności od gatunku, kondycji rośliny i stwierdzonych niedoborów azotu.
• Rośliny ozdobne - mocznik sprawdza się wyśmienicie w wiosennym nawożeniu roślin cebulowych. Granulki rozsypuje się wokół wschodzących roślin, uważając, by nie posypać liści, a następnie miesza się nawóz z ziemią.
• Trawniki - nawożenie azotem to podstawowy element pielęgnacji, jeśli chcemy uzyskać dobrze wybarwiony i bujny trawnik. Murawę można nawozić zarówno suchym nawozem, rozsypując równomiernie granulki, lub zastosować nawożenie dolistne, opryskując całą powierzchnię murawy odpowiednim stężeniem roztworu mocznika, który może wynosić nawet do 10%. Przyjmuje się, że na odpowiednie zasilenie 1 metra kwadratowego murawy należy przeznaczyć 250 ml takiego roztworu. Nawozy do trawników z azotem znacząco poprawiają jego wygląd już po pierwszym użyciu.

Mocznik ma jeszcze jedną zaletę, szczególnie istotną dla osób, uprawiających w swoim ogrodzie jabłoni i grusze. Otóż opryski mocznikiem na wiosnę i jesienią pozwalają na utrzymanie choroby z dala od opryskanych drzew.

Sprawdź też artykuł: Jak wybrać nawóz do trawnika? (na tych 7 punktach oprzyj wybór).

Mocznik na parcha

Parch jabłoni, atakujący również grusze, jest najgroźniejszą chorobą atakującą sady jabłoniowe. W mniejszym lub większym nasileniu występuje on co roku, jednak w sezonie, które będzie sprzyjał jego rozwojowi, bez zastosowania odpowiednich działań, może porazić wszystkie owoce.

Oprócz oprysków chemicznych, celowanych w patogeny wywołujące parcha, bardzo istotną czynnością są opryski wykonywane z 5% roztworu mocznika (500 g mocznika na 10 l wody).

Zabieg jesienny należy wykonać po pierwszych przymrozkach, które przypadają zwykle na koniec października/początek listopada, ale tuż przed opadnięciem liści. Należy przygotować dużą ilość cieczy roboczej, ponieważ gwarancją poprawnego przeprowadzenia zabiegu jest dokładne pokrycie wszystkich liści roztworem.

Mocznik stymuluje rozwój mikroorganizmów, które przyspieszają rozkład liści, co powoduje znaczną redukcję zarodników grzybów, które przeżywają do wiosny. Dodatkowo azot zawarty w moczniku pozwala roślinie szybciej ruszyć z wiosenną wegetacją.

Drugi oprysk warto wykonać wiosną lub na przedwiośniu (luty/marzec). W tym okresie należy obficie spryskać glebę i liście leżące pod drzewem. Zabiegi wiosenne nie są tak skuteczne jak jesienne, jednak warto je wykonać, ponieważ każda ilość mocznika w jakimś stopniu zredukuje liczbę zarodników wywołujących parcha.

Najlepszą ochroną jest wykonanie zabiegu dwukrotnie w ciągu roku, co pozwala na zniszczenie nawet 90% zarodników tych szkodliwych grzybów.

Sprawdź też artykuł: Parch na jabłoni - skąd się bierze i jak z nim walczyć?

Mocznik jako dodatek do kompostu

Wśród swoich ogrodowych zastosowań, mocznik jest również fantastycznym środkiem wzbogacającym kompost i przyspieszającym sam proces kompostowania. Zawarty w moczniku azot w formie amonowej jest niezbędny do prawidłowego rozkładu materii organicznej przez mikroorganizmy. Zastosowanie mocznika wspiera mikroorganizmy rozkładające i kompostujące biomasę, co wpływa na wzrost ich liczebności, a dzięki temu kompostowanie przebiega sprawniej.

Kiedy nie stosować mocznika?

Żeby nawożenie mocznikiem odniosło oczekiwany skutek, należy nawozić nim raczej wcześniej niż później. Zastosowany jesienią, pod koniec wegetacji roślin zaburzy przygotowania roślin do zimy i osłabi ich mrozoodporność, w wyniku czego może doprowadzić do przemarznięcia i obumarcia rośliny. Azot pod żadną postacią, a więc także jako mocznik, nie nadaje się na gleby kwaśne, ponieważ zakwasi je jeszcze bardziej, oraz nie powinien być stosowany na glebach wapiennych, ponieważ ma tendencje do przekształcania się w amoniak i łatwego utleniania.

Chociaż mocznik można mieszać z innymi nawozami, należy unikać mieszania go z takimi preparatami, jak saletra amonowa, saletrzak, superfosfat, wapno palone rolnicze czy kainit magnezowy.