Aloes (Aloe) jest rodzajem jednoliściennych sukulentów liściowych. Sklasyfikowano aż 550 jego gatunków, wśród których w naturze spotkać je można rosnące w formie bylin, lian, krzewów a nawet drzew. Rosną w Afryce, na Madagaskarze oraz na Półwyspie Arabskim.
Rośliny te wykształciły wyjątkowe zdolności do przetrwania na terenach nawet bardzo ubogich w wilgoć. W naszym klimacie można je uprawiać jedynie w doniczkach, gdyż ich mrozoodporność jest bardzo słaba, giną już w temperaturze 5oC. Uprawa doniczkowa pozbawia je również możliwości kwitnienia (zakwitają niezwykle rzadko), choć w naturze ich kwiaty zachwycają. Uprawa aloesu nie sprawia żadnych problemów a ze względu na ich właściwości watro mieć choć jeden egzemplarz w domu.
Uprawa i pielęgnacja aloesu w doniczce
Aloes jest rośliną bardzo mało wymagającą i prostą w uprawie, wystarczy zapewnić mu optymalne warunki, które nie są jakieś szczególne. Składa się na nie odpowiednia doniczka, na tyle duża by zapewnić roślinie stabilność do momentu przesadzania. A zmienia się aloesowi doniczkę na większą raz na kilka lat. Ze względu na to, że roślina bardzo źle znosi przelanie należy wybrać doniczkę z otworami w dnie. Dodatkowo na spodzie dobrze jest ułożyć z keramzytu, potłuczonych doniczek, żwiru lub kamyków dość grubą warstwę drenażową. Samo podłoże najlepiej jest kupić gotowe, dedykowane sukulentom. Będziemy mieli gwarancję, że jest lekkie i przepuszczalne. Oczywiście sami również możemy podłoże uniwersalne wymieszać z piaskiem lub drobnym żwirkiem albo potłuczonym keramzytem.
Tak dopieszczony aloes powinien stanąć na parapecie, ale nie w południowym słońcu, gdyż to uszkodzi jego liście. Wymaga jasnego stanowiska, ale lepiej by było wschodnie lub zachodnie. Jeśli południowe, to koniecznie za firanką, która rozproszy promienie słońca.
Aloes wymaga bardzo oszczędnego podlewania. Nie polewa się wodą rośliny, gdyż źle to znosi. Najlepiej jest wlać wodę do głębokiego spodka a po kilku godzinach nadmiar wylać. Tak samo nawożenie, wystarczy raz na jakiś czas dosłownie naparstek nawozu dedykowanego sukulentom.
Rozmnażanie aloesu
Aloes można rozmnażać wysiewając kupione nasiona. Najlepiej jest to robić od lutego do kwietnia. Podłoże powinno być lekkie, piaszczyste i stale wilgotne.
Gdy mamy już jeden egzemplarz w domu i chcemy go np. odmłodzić, to najprostszym sposobem rozmnażania jest podział odrostów korzeniowych. Po wyjęciu rośliny z doniczki będą dokładnie widoczne i bez problemu można je oderwać od rośliny macierzystej. Dobrze jest miejsce uszkodzone zabezpieczyć maścią ogrodniczą albo chociaż węglem drzewnym.
Każdy aloes zaczyna w końcu wypuszczać boczne pędy. One również są idealnym materiałem do stworzenia kolejnej doniczki z aloesem. Wyrastają w kącikach liści i wystarczy je ostrym nożykiem wyciąć u samej nasady. Szczepki zawija się w papierowy ręcznik i na 3-5 dni umieszcza w suchym i ciemnym pomieszczeniu. Następnie wsadza się je do pudełka wypełnionego lekką, wilgotną ziemią, dopóki się nie ukorzenią. Trzeba pilnować by podłoże było cały czas lekko wilgotne. Prostszym sposobem na ukorzenienie jest włożenie takich sadzonek do słoika z wodą, a gdy wypuszczą korzenie można będzie je przesadzić do odpowiednio przygotowanej doniczki.
Właściwości aloesu
Aż trudno uwierzyć, że ta niepozorna roślina rosnąca w doniczce na parapecie ma aż tyle prozdrowotnych właściwości. W swoim składzie ma aż 75 potencjalnie aktywnych składników. Są to witaminy, minerały, cukry, enzymy, kwasy salicylowe i aminokwasy, saponiny oraz lignina.
- Witaminy: A, E, C (czyli przeciwutleniacze) oraz B12, cholinę (antyoksydant, który neutralizuje wolne rodniki) i kwas foliowy.
- Minerały: potas, sód, chrom, wapń, magnez, mangan, selen, cynk oraz miedź.
- Cukry: aloes to bogate źródło polisacharydów (glukomannany/ polimannoza) oraz monosacharydów (glukoza i fruktoza)
- Enzymy: ma w swoim składzie 8 enzymów – amylazę, alkaliczną fosfatazę, aliiazę, bradykinazę, celulazę, karboksypeptydazę, lipazę, peroksydazę i katalazę. Wszystkie te enzymy oprócz bradykinazy, która stosowana na skórę pomaga zmniejszać jej stany zapalne, pomagają w rozkładzie tłuszczów i cukrów.
- Kwasy salicylowe i aminokwasy: Aloes zawiera kwas salicylowy, który ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne a także dostarcza organizmowi człowieka 7 z 8 aminokwasów, niezbędnych do funkcjonowania organizmu a także 20 z 22 aminokwasów wymaganych przez człowieka.
- Antrachinony: roślina ta dostarcza 12 antrachinonów, są one związkami fenolowymi o działaniu przeczyszczającym. Emodyna i aloina działa przeciwwirusowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
- Sterydy roślinne: aloes jest źródłem 4 sterydów roślinnych, a mianowicie cholesterolu, lupeolu, β-sizosterolu oraz kampesterolu. Wszystkie one wykazują właściwości przeciwzapalne a lupeol dodatkowo przeciwbólowe i antyseptyczne.
- Hormony: aloes jest również dostarczycielem auksyny i gibereliny, które działają przeciwzapalnie i wspomagają gojenie się ran.
- Saponiny: to substancje mydlane, które stanowią ok. 3% aloesowego żelu, mają działanie antyseptyczne i oczyszczające.
- Lignina: jest substancją dla organizmu człowieka obojętną, ale zawarta w preparatach stosowanych miejscowo znacząco wspomaga ich wchłanianie się w skórę.
Zastosowanie aloesu
Aloes i jego właściwości znane są i wykorzystywane od wieków, zwłaszcza w lecznictwie. Roślina wspomaga leczenie wielu dolegliwości, dlatego do dziś jest chętnie stosowana zarówno na skalę przemysłową jak i tę domową.
Wyciąg z aloesu:
- stosowany jest wspomagająco w zaburzeniach wątroby, wzmaga bowiem produkcję żółci,
- wspomaga gospodarkę węglowodanowo-tłuszczową, utrzymując prawidłowy poziom cholesterolu i glukozy we krwi,
- jest skutecznym środkiem pobudzającym łaknienie, zwiększa bowiem produkcję soku żołądkowego.
Zagęszczony lub wysuszony sok z aloesu:
- dzięki wysokiej zawartości polisacharydów wspomaga leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy, a także różnych stanów zapalnych wymienionych narządów, wykazuje bowiem działanie przeciwzapalne,
- zawarte antrachinony wykazują zdolność stymulacji jelit do pracy, dzięki czemu wspomagają metabolizm i zapobiegają zaparciom,
- wykazuje właściwości przeciwzapalne przydatne jako wsparcie w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego oraz zespołu jelita drażliwego,
- jest pożywką dla bakterii synbiotycznych co pozwala się namnażać korzystnej mikroflorze jelitowej.
Żel, sok i miąższ, które pojawiają się po przecięciu liścia:
- miejscowe stosowania żelu wspomaga leczenie łagodnej oraz średnio nasilonej łuszczycy,
- łagodzi nieprzyjemne skutki użądleń i ukąszeń owadów,
- wspomaga gojenie się otarć i drobnych zranień,
- łagodzi skutki oparzeń, w tym tych słonecznych,
- wspomaga leczenie zmian skórnych, w tym np. trądziku,
- działa łagodząco na stany zapalne w jamie ustnej,
- łagodzi skutki podrażnień skóry depilacją.
Wodny wyciąg z liści aloesu drzewiastego (Biostymina):
- stosuje się w leczeniu nawracających infekcji górnych dróg oddechowych, które zostały wywołane przez wirusy i bakterie,
- zapobiega przesuszaniu włosów i ich wypadaniu, gdyż poprawia ukrwienie skóry głowy,
- zalecany w stanach obniżonej odporności organizmu,
- zwiększa liczbę limfocytów i stymuluje odpowiedź układu immunologicznego przez co wspomaga działanie mechanizmów obronnych organizmu,
- wspomaga detoksykację organizmu.
