Aronia czarna lub aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jest krzewem należącym do rodziny różowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej ze wschodniego wybrzeża (terytorium Kanady), tam też można ją spotkać rosnącą w stanie dzikim. W Polsce bardzo chętnie uprawiana ze względu na jej nieocenione walory prozdrowotne. Przy tym jest krzewem mającym niewielkie wymagania i bardzo łatwym w uprawie.
Aronia wielkoowocowa kwitnie pięknie na biało w maju, jest rośliną samopylną. Krzew dorasta do 2,5 metra wysokości. Owoce aronii pojawiają się na krzewie na początku września i są jadalne. Zawierają mnóstwo witamin, mikroelementów i barwników antocyjanowych. Posiadają właściwości lecznicze i doskonale sprawdzają się jako przetwory. Z aronii można robić soki, nalewki, dżemy czy konfitury. Są to krzewy owocujące przez wiele lat. Liście aronii przebarwiają się jesienią na kolor czerwony a przed zimą opadają.
Uprawa aronii - jak o nią dbać i pielęgnować?
Najlepszym momentem na posadzenie aronii jest jesień (październik/listopad), gdyż wtedy właśnie panują optymalne warunki dla jej szybkiego ukorzenienia się – są odpowiednie temperatury i wilgotność podłoża. Aronię można również sadzić wiosną, ale wówczas przez całe lato trzeba ją systematycznie podlewać. Uprawa krzewu nie nastręcza w zasadzie żadnych problemów. Gdy zapewni się mu odpowiednie warunki na początku i krzew się przyjmie, to dostosowuje się bez problemu do każdych warunków. Dobrze jest posadzić aronię na stanowisku słonecznym, wówczas najbardziej obficie owocuje. Jeśli takim miejscem nie dysponujemy, będzie rosła nawet w cieniu. Tyle, że będzie mniej obficie owocowała.
Krzewy dorastają do 2 metrów wysokości, dlatego trzeba im w momencie sadzenia zapewnić dostateczną ilość miejsca na przyszłość.
Aronia wielkoowocowa jest rośliną bardzo dobrze znoszące nawet siarczyste mrozy. Dobrze znosi okresowe susze, choć woli mieć stabilną wilgotność, nadmierną wilgoć znosi gorzej. Najwięcej wody potrzebuje w okresie dojrzewania owoców. I to wówczas od ilości wody zależy wielkość zbiorów. Najlepsze podłoże to żyzna, przepuszczalna i próchnicza ziemia, bogata w substancje pokarmowe.
Krzewy aronii sadzi się w rozstawie 1,5 do 2,0 metrów od siebie a odległość między rzędami powinna wynosić ok. 3,5 metra. Aronię można rozmnażać za pomocą odkładów poziomych bądź pionowych. Owoce zbiera się jesienią.
Owoce aronii czarnej – zbiory
Owoce aronii są niewielkie, kuliste, w kolorze czarnym. Rosną zebrane w kiście, tworząc niezwykle efektowną dekorację krzewu. Owocowanie rozpoczyna się już w pierwszym roku po posadzeniu krzewów a zbiory owoców można rozpocząć już w sierpniu, gdy widać jest, że owoce są już dobrze wykształcone i wybarwione. Takim pierwszym sygnałem jest zmiana koloru liści na czerwony.
Najlepiej jednak jest zbierać owoce już po pierwszych przymrozkach. Przemrożenie powoduje, że zyskują na smaku tracąc swą goryczkowatość. Nie trzeba się martwić tym, że nie zdąży się owoców zebrać, nawet dojrzałe bowiem nie opadają, można zatem ze zbiorami się za bardzo nie spieszyć. Im później zebrane, tym więcej cukrów będą zawierać, będą zatem słodsze, bardziej smaczne i pozbawione goryczki.
Pielęgnacja i nawożenie
Aronii nie trzeba poświęcać wiele uwagi, ale dobrze jest ją przycinać. Będzie się wówczas bardziej rozkrzewiała i lepiej owocowała. Pierwsze cięcie wskazane jest zaraz po posadzeniu krzewu. Dobrze jest wówczas skrócić pędy o 1/3. Chodzi o to, by aronia skupiła swój wysiłek na rozbudowaniu systemu korzeniowego a nie na zasilaniu pędów.
Przeczytaj także... Cięcie krzewów ozdobnych
W latach kolejnych należy wycinać pędy słabe, uszkodzone i te krzyżujące się. Jeśli krzew jest zbyt gęsty i promienie słoneczne nie mogą dotrzeć do jego wnętrza, wówczas należy przeprowadzić cięcie prześwietlające. Wykonując cięcia trzeba mieć na uwadze, że aronia najlepiej owocuje na pędach 2-6 letnich. Moment wycinania gałązek trzeba wybrać późną jesienią lub wczesna wiosną, gdy krzew nie kwitnie i już nie owocuje.
Raz lub dwa razy w roku możemy aronię podsypać nawozem do krzewów owocowych. Wiosną takim z dominacją azotu a jesienią już bez azotu, ale z dużą zawartością potasu i fosforu.
Podlewania wymaga jedynie zaraz po posadzeniu, dopóki dobrze się nie ukorzeni. Z czasem wytwarza tak dobrze rozbudowany system korzeniowy, że podlać ją można jedynie w okresach naprawdę długotrwałej suszy.
Choroby i szkodniki aronii
Krzewy aronii są dość odporne na choroby i szkodniki, zdarza się jednak, że zostaną zaatakowane w sprzyjających dla patogenów i szkodników warunkach. Jednak zarówno choroba jak i szkodnik szybko zauważone, bez większych problemów można zwalczyć.
Choroby dotykające krzewy aronii
- Plamistość liści aronii – jest to choroba grzybowa powodowana najczęściej przez grzyb z rodzaju Phyllosticta. Objawami są pojawiające się w okolicach maja na blaszce liściowej niewielkie, brązowe plamki. W sprzyjających warunkach pogodowych plamki sukcesywnie się powiększają i zlewają ze sobą, tworząc na liściach rozległe nekrozy. Może dojść nawet do opadnięcia większości liści, jeśli nie będzie reakcji to choroba mocno się rozprzestrzeni. Patogeny plamistości liści aronii zimują w opadłych liściach, a w odpowiednich warunkach przenoszą się ponownie na roślinę – wystarczy deszcz, z kroplami którego zarodniki grzyba przenoszone są na aronię. Optymalne warunki dla rozwoju grzyba to wysoka temperatura połączona z wysoką wilgotnością powietrza.
Choroba może pojawić się po kwitnieniu, a kolejny raz na przełomie czerwca i lipca. Porażone liście należy obrywać i utylizować. Na plamistość liści aronii można zastosować Scorpion 325 SC. Zapobiegawczo oraz interwencyjnie można również stosować Miedzian Extra 350 SC.
- Parch gruszy na aronii – sprawcą choroby jest grzyb o nazwie Venturia pyrina. Choroba ta występuje rzadko, niemniej niezależnie od warunków pogodowych i regionu Polski czasami zdarza się jej zaatakować uprawę aronii.
Objawami choroby są pojawiające się na liściach, wzdłuż nerwu głównego oliwkowo-zielone, aksamitne plamy, które z czasem zmieniają kolor na brunatny. Choroba dotyka również owoce, objawiając się plamami od jasnobrązowych do ciemnobrunatnych. Skutek jest taki, że owoce obok tych korkowatych plam zaczynając pękać w trakcie wzrostu i pojawiają się na ich powierzchni głębokie szczeliny.
Warunki, w których patogeny parcha gruszy rozwijają się najszybciej to długotrwałe opady (liście są mokre co najmniej 9 godzin), duża wilgotność powietrza i temperatura w granicach 20oC. Choroba może ujawnić się zaraz po kwitnieniu krzewów a także na przełomie czerwca i lipca.
Szybko ujawniona choroba może być skutecznie zwalczona różnymi preparatami jak chociażby: Score 250 EC, Syllit 65 WP czy Kaptan Zawiesinowy 50 WP.
Szkodniki atakujące krzewy aronii:
- Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) atakuje najliczniej, gdy wysoka temperatura łączy się z wysoką wilgotnością powietrza. Objawami jego żerowania są pojawiające się na górnej stronie liści żółte plamki. Jeśli szkodników jest dużo, plamek jest coraz więcej i zaczynają się łączyć, co skutkuje żółknięciem, następnie brązowieniem i zamieraniem całych liści. Pojawiają się również charakterystyczne dla przędziorków pajęczynowe oploty. Im mniej liści, tym gorsza kondycja aronii i obniżone plony. Do tego roślinie grozi zimą przemarznięcie. W walce z przędziorkami wykorzystać można Ortus 05 SC.
- Zwójka różóweczka (Archips rosana Linnaeus) – gąsienice szkodnika atakują wiosną, wygryzając w liściach otworki. Częstym objawem ich bytności są również pozwijane w rulon liście wzdłuż głównego nerwu. Ale oprócz liści niszczy również zawiązki owoców, co przy znaczącej liczbie szkodnika może znacząco zmniejszyć plony. Na zwójkę warto zastosować Karate Zeon 050 SC.
- Opuchlak lucernowiec (Otiorhynchus ligustici) atakuje wiosną, pozostawiając po sobie wżery na liściach, dodatkowo larwy obgryzają i niszczą mniejsze korzonki. Wszystko to mocno osłabia rośliny powodując znacząco niższe plony. Dostępnych jest kilka naturalnych preparatów, które skutecznie zwalczą szkodniki: Opuchlak Limit, Larva Stoper oraz ekstrakt z wrotyczu.
- Chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha) – osobnik dorosły żeruje na liściach, pozostawiając po sobie jedynie szkielet z nerwów, natomiast jego pędraki obgryzają korzenie, a także podgryzają ich szyjki. Skutek jest taki, że cała roślina zamiera. Jeśli uprawa jest młoda, chrabąszcz majowy jest w stanie dosłownie ją spustoszyć. Przed założeniem uprawy konieczna jest głęboka orka i zebranie znajdujących się w podłożu pędraków. Można z nimi również walczyć stosując choćby Larva Stoper.
