Czasami kupując roślinę, nie mamy pojęcia o tym, że w doniczce ukryty jest niechciany lokator, a objawy jego żerowania uwidaczniają się dopiero wtedy, kiedy ze złożonych jajeczek wylęgną się larwy. Oczywiście szkodniki mogą także same wlecieć czy wejść przez okno do naszego mieszkania. Gąsienice są prawdziwym utrapieniem. Wygryzają one dziury w liściach i powodują ich deformację. Jeśli nie podejmiemy działań zaradczych, to mogą one skutecznie ogołocić pelargonie, co obniży ich wzrost i wartość dekoracyjną. Jak zatem uchronić rośliny przed ich destrukcyjnym działaniem?
Gąsienice to jedno ze stadiów rozwojowych motyli lub błonkówek. Są typem larwy, charakteryzującej się miękkim ciałem o robakowatym kształcie. Tylko w tym stadium rozwoju mają aparat gębowy gryzący, dzięki któremu pobierają pokarm, którym najczęściej są młode liście i pąki kwiatowe. Stadium larwalne trwa przeważnie miesiąc, rzadziej dwa. Są jednak gąsienice, które zimują w tej postaci i wówczas wydłuża się ono do dziesięciu miesięcy. Różnią się one od siebie wyglądem i wielkością, mają zwykle siedem par odnóży i pokryte są włoskami. Po wylęgnięciu się z jaj, stają się bardzo żarłoczne, a gdy dorosną zaczynają prząść kokon lub przechodzą w stadium poczwarki.
Żarłoczne gąsienice na roślinach
Gąsienice są w stanie w mgnieniu oka ogołocić nawet całą roślinę. Z niezwykłym apetytem pochłaniają te części roślin by zapewnić sobie budulec i dostarczyć energii do kolejnych przeobrażeń. Jeśli w dużej ilości zaatakują pelargonie, to doprowadzą je do zagłady, jeśli nie zostaną zwalczone. Gąsienice motyli, chrząszczy i błonkówek przyczyniają się do powstawania gołożerów i szkieletowania liści. Niektóre uaktywniają się nocą, dlatego też efekty ich pracy można zaobserwować dopiero rano.
Czytaj także... Jak prawidłowo pielęgnować pelargonie?
Gąsienice spotykane na roślinach
Gąsienice zalicza się do szkodników, atakują bowiem warzywa, drzewka owocowe a także rośliny ozdobne, w tym właśnie pelargonie. I choć motyle czy ćmy szkodnikami nie są, to niestety ich stadium larwalne jak najbardziej. Żywią się przede wszystkim młodymi liśćmi lub kwiatowymi pąkami. Do najpopularniejszych gąsienic uszkadzających pelargonie należy błyszczka jarzynówka. Lubi nie tylko liście pelargonii i dalii, ale również kapusty i grochu. Rośliny ozdobne mogą zostać zaatakowane również przez gąsienice sówkowate. W ogrodzie spotkać można również kuprówkę rudnicę, larwy błonkówek czy znamionówki tarnówki.
Błyszczka jarzynówka
Błyszczka jarzynówka to najczęściej żerująca na pelargoniach gąsienica. W ciągu jednego roku może rozwinąć się aż dwa do trzech pokoleń tych owadów. Najbardziej liczne jest pokolenie wiosenne, które zimowało pod zeschłymi resztkami roślin na ziemi. A zimować może każde stadium owada: zarówno jaja, gąsienice, poczwarki jak i owady dorosłe. Jednak najczęściej zimują właśnie gąsienice, tworząc pierwsze pokolenie. Wiosną się przepoczwarzają, stając się motylami, które w maju i czerwcu składają jaja na spodzie liści. W zależności od temperatury po 6 do 14 dniach wylęgają się gąsienice, które ze swoistą żarłocznością pochłaniają liście pelargonii, dzięki czemu w ciągu trzech tygodni przechodzą aż cztery wylinki, by w końcu stać się poczwarką a następnie motylem.
Gąsienice są koloru jasnozielonego lub żółtozielonego z jasnożółtymi pasami po bokach. Osiągają długość do 35 mm. Ich ciała pokryte są drobnymi kolcami. Poruszają się wyginając się łukowato. Jeśli wystąpią masowo, mogą doprowadzić do gołożerów, czyli całkowitego lub prawie całkowitego pozbawiania roślin liści. Skutkiem tego pelargonie zaczynają żółknąć i obumierać.
Gąsienice sówkowate
Do rodziny sówkowatych zalicza się około 21 tysięcy gatunków motyli nocnych. W Polsce żyje ich 477, ale tylko kilka z nich w stadium gąsienicy żywi się liśćmi roślin ozdobnych. Tak jak błyszczka, może w swej masie doprowadzić rośliny do gołożeru. Najczęściej jednak nie następują aż tak masowe ataki a pozostałością po gąsienicach sówkowatych są wygryzione otwory w liściach, powodujące osłabianie roślin. Gąsienice z tej rodziny zazwyczaj są nagie, gładkie, w kolorze od jasnożółtego, przez brązowy, a niektóre z nich mogą być łudząco podobne do błyszczki. Odróżnić je można po braku pasków na grzbiecie.
Jak pozbyć się gąsienic?
Walka z gąsienicami nie jest łatwa, szczególnie w przypadku silnego porażenia. Pierwsze larwy pojawiają się wiosną. Jest ich wówczas niewiele, dlatego też stosunkowo łatwo można się ich pozbyć, stosując silny strumień wody. Można także zebrać je własnoręcznie do pojemników. Przy silnym porażeniu zaleca się sięgnięcie po biochemiczne środki hamujące ich żarłoczną ekspansję. Opryskiwanie najlepiej jest wykonać, gdy gąsienice zaczynają się wylęgać z larw lub gdy są jeszcze bardzo młode. Dobrze sprawdzają się również żółte tablice lepowe. Bezpieczne dla środowiska, pozwolą na szybki monitoring uprawy. Tablice wyłapią dorosłe, latające osobniki, co oznacza, że mogły one już złożyć jaja i warto przygotować się na walkę z gąsienicami.
Środki chemiczne można zastąpić też preparatami naturalnymi. Można również zastosować naturalny oprysk, sporządzając samodzielnie wywar z bylicy piołunu (Artemisia absinthium), którą nietrudno znaleźć rosnącą na nieużytkach czy łąkach. Po zebraniu górnej części pędów zielonych, trzeba je pozostawić na 24 godziny, następnie włożyć do naczynia i zalać wodą by zostały tylko przykryte i gotować na małym ogniu ok. 10 minut. Wywar odcedzić, wystudzić i rozcieńczyć wodą (1 kg podsuszonego piołunu po zagotowaniu dopełnić do 10 l płynu do oprysku), nalać do opryskiwacza i obficie spryskać zaatakowane rośliny. Taką ciecz należy rozpylić na rośliny porażone przez gąsienice za pomocą opryskiwacza. Zabieg ten należy powtórzyć po tygodniu.
Wszystkie powyższe sposoby na pozbycie się gąsienic są skuteczne, gdy zastosowane są zaraz po ich zauważeniu, lub jako oprysk zapobiegawczy. Jeśli gąsienic jest bardzo dużo, środkiem, który świetnie sprawdzi się w walce ze szkodnikami jest Karate Zeon 050 CS. Jeśli już w poprzednim sezonie pelargonie były objadane przez gąsienice, to pierwszy oprysk należy zrobić wiosną, w fazie zielonego pąka rośliny. Jeśli natomiast zostały przyniesione wraz z zakupionymi właśnie pelargoniami, to najbardziej skuteczny będzie zastosowany w początkowej fazie życia gąsienic, zanim jeszcze przejdą kilkukrotną wylinkę. Jeśli jednak po powrocie z urlopu odkryciem są liście pelargonii dziurawe jak sitka, to niestety by je uratować trzeba natychmiast sięgać po środki chemiczne. Opryski należy robić wieczorem, wtedy właśnie uaktywniają się gąsienice, a zastosowany preparat nie zaszkodzi owadom pożytecznym, np. pszczołom czy trzmielom.
