Kapusta warzywna włoska, czyli w skrócie kapusta włoska to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Nie występuje w stanie dzikim. Ceniona ze względu na wyjątkową wytrzymałość na mróz oraz swój ostrzejszy i bardziej wyrazisty smak niż ten kapusty głowiastej.
Kapusta włoska to bogactwo witamin (C, A, z grupy B, K), minerałów (mangan, magnez, sód, potas oraz miedź, fosfor, żelazo i wapń), jest szczególnie zasobna w związki azotowe, błonnik spożywczy, cukry, białko i tłuszcze a przy tym 100 g to jedynie 27 kcal.
Kilka rad jak chronić kapustę włoską:
- zapewnić uprawie glebę piaszczysto-gliniastą stale wilgotną, ale nie ciężką i podmokłą, najlepiej sprawdza się czarnoziem,
- w pielęgnacji kluczowe jest podlewanie, ale bez tworzenia zastoin wodnych, mięsiste liście kapusty potrzebują bowiem dużo wody,
- konieczne jest systematyczne odchwaszczanie uprawy i otoczenia przez cały okres wegetacyjny,
- jest dużo odmian odpornych na choroby i te zaleca się kupować do uprawy,
- konieczne jest przestrzeganie płodozmianu,
- podlewanie uprawy wodą o temperaturze wyższej niż 12oC,
- dobrze jest przed wysiewem zaprawiać nasiona lub kupować już zaprawione,
Choroby grzybowe kapusty włoskiej
Zgorzel siewek
Wywoływana jest przez wiele patogenów grzybopodobnych. Część z nich bytuje w podłożu, inne na nasionach. Jedne rozmnażają się poprzez zarodniki konidialne, inne rozwijają się w wierzchniej warstwie gleby. Wszystkie one mają jeden cel – zaatakować siewki kapusty włoskiej. I w zależności od terminu, który sobie wybiorą dzieli się je na przedwschodowe – atakujące roślinę już w fazie kiełkowania, przez co ginie nie wydostawszy się nawet na powierzchnię oraz na powschodowe, gdy atakują już siewki, które w konsekwencji słabo rosną, później żółkną i najczęściej zamierają. Objawem ataku zgorzeli jest widocznie porażona tkanka w obrębie szyjki korzeniowej, która jest wodnista. Porażone są również korzenie, te włośnikowe zasychają a te starsze brązowieją i dość szybko zaczynają zamierać.
By uniknąć choroby należy zaprawiać nasiona przed wysiewem, eliminować te, które są uszkodzone lub mają przebarwienia, stosować płodozmian i nie podlewać rozsady zbyt zimną wodą. Preparat zwalczający: Magnicur Energy 840 SL.
Czerń krzyżowych
Choroba grzybowa, która może wystąpić na kapuście, gdy ta jest jeszcze w fazie siewek, ale pojawia się głównie w okresie, gdy roślina kwitnie, następnie patogeny porażają liście zewnętrzne a największe nasilenie choroby ma miejsce w okresie przechowywania główek. Objawem choroby widoczne są na liściach, a porażeniu ulegają najczęściej te najstarsze, dolne, są różniej wielkości ciemne plamy z żółtawą obwódką naokoło większości. Na ich powierzchni pojawia się warstwa ciemnobrązowego, mączystego nalotu zarodników, które zimują w resztkach pozostawionych po zbiorach oraz w kapustowatych chwastach.
Źródłem infekcji pierwotnych mogą być również porażone nasiona. Chorobie sprzyja duża wilgotność powietrza i moczenie główek kapusty podczas podlewania. Dobrze jest zwalczyć chorobę w momencie jej pojawienia się. Preparaty zwalczające: Scorpion 325 SC, Amistar 250 SC, Signum 33 WG.
Mączniak rzekomy kapustnych
Choroba grzybowa bardzo powszechnie występująca na terenie całego kraju i często porażająca warzywa kapustne. Gdy atakuje siewki, można zaobserwować wówczas przedwschodową lub powschodową zgorzel, a porażone siewki zamierają. Pojawia się, jeśli siewki są posadzone zbyt gęsto i brakuje im światła. Gdy atakuje główki kapusty, to objawy można zaobserwować na najstarszych liściach w postaci oliwkowych plamek a w tych samych miejscach, ale na spodzie liści pojawia się szary nalot zarodników konidialnych. Porażone liście kapusty włoskiej zamierają. Choroba pojawia się najczęściej w okresie chłodnej i wilgotnej pogody.
W przypadku mączniaka można stosować opryski prewencyjne preparatami miedziowymi. Należy również usunąć liście z widocznymi plamami i je zutylizować. Nasiona przed wysiewem powinny zostać zaprawione. Nie można przesadzać z podlewaniem i tworzyć zastoin wodnych. Preparaty zwalczające: Miedzian 50 WP lub Biosept Active.
Kiła kapusty
Choroba, którą powoduje organizm należący do śluzorośli (w uproszczeniu są to twory grzybopodobne) atakują wszystkie kapustowate, zarówno warzywa jak i chwasty. Choroba atakuje system korzeniowy wnikając do wewnątrz korzeni poprzez komórki włośnikowe. Wewnątrz porażone komórki dzielą się i powiększając tworząc charakterystyczne wyrośla. Zaburzona zostaje gospodarka wodna kapusty włoskiej, przez co liście po kolei zaczynają więdnąć i cała roślina zamiera.
Wraz z wodą podskórną zarodniki mogą być przenoszone na bardzo duże odległości. Po jej wystąpieniu należy trale zutylizować porażone rośliny a teren i narzędzia dokładnie zdezynfekować. Należy również stosować płodozmian, dokładnie na bieżąco odchwaszczać uprawę. Przed wysadzeniem dobrze jest moczyć korzenie w preparacie Polyversum WP.
Zgnilizna twardzikowa
Jest to grzyb należący co polifagów, co oznacza, że atakuje w zasadzie wszystkie rośliny uprawne. Charakterystycznym objawem choroby jest pojawianie się puszystej grzybni, w której widoczne są czarne sklerocja. W zależności od intensywności przebiegu zakażenia kapusta włoska może przetrwać ją bez uszczerbku, ale może również ulec zamarciu. A intensywność zależy od aury, im bardziej wilgotno, bym groźniejsza. Jeśli zaatakuje siewki, może być przyczyną przedwschodowej lub powschodowej zgorzeli siewek. Na liściach kapusty tworzy mokre plamy pokrywające się białym nalotem z czarnymi sklerocjami. Mają one zdolność do zimowania w resztkach roślinnych w podłożu. Porażone mogą być również nasiona.
Dobrze jest wysiewać nasiona zaprawione środkiem grzybobójczym. Konieczne w uprawie kapusty włoskiej jest stosowanie płodozmianu – przynajmniej 3 lata nie sadzi się jej i innych kapustnych w tym samym miejscu. Opryski najlepiej jest robić zaraz po zauważeniu pierwszych plamek na liściach. Preparaty zwalczające naturalne: Evasiol, Polyversum WP. Środki ochrony roślin: Switch 62,5 WG, Amistar 250 S.C.
Szara pleśń
Grzyb, który powoduje szarą pleśń powszechnie występuje na terenie całego kraju i porazić może każde warzywo. Pierwsze objawy dostrzec można na liściach, powstają na nich rozległe, wodniste plamy, które pokrywają się z czasem pylistą, szarą jakby watą, czyli zarodnikami konidialnymi grzybni. Grzyb rozwija się błyskawicznie, gdy w powietrzu jest dużo wilgoci, panują wysokie temperatury, kapusta włoska rośnie w delikatnym nawet cieniu i jest osłabiona nadmiarem azotu przy niedoborze wapnia i potasu. Jeśli szara pleśń zaatakuje siewki, te opanowuje zgorzel i siewki zamierają. Grzyb zimuje w resztkach niezebranych roślin, na narzędziach, na konstrukcjach tuneli i szklarni a także na nasionach.
Zaleca się uprawę odmian odpornych na szarą pleśń i opryski w chwili, gdy pierwsze objawy pojawią się na włoskiej kapuście. Do walki z szarą pleśnią stosuje się: Switch 63,5 WG, Amistar 250 SC lub Magnicur One-Day.
Choroby bakteryjnie kapusty włoskiej
Czarna zgnilizna kapustnych
Jest to choroba bakteryjna, która poraża wiele warzyw, w tym rośliny kapustne. Na liściach można wówczas zaobserwować charakterystyczne plamy w kształcie litery „V”, które umiejscowione są przy krawędziach blaszki liściowej. Dodatkowo nerwy na liściach czarnieją, a gdy przekroi się liścia to wyraźnie widać czarne jakby nitki. Bakteria wnika do rośliny poprzez naczynia wodne znajdujące się na brzegach liści. A nie jest to trudne, gdyż zimuje w resztkach po uprawach i w podłożu może przetrwać nawet 2 lata. Pierwotne źródło zakażenia mogą również stanowić nasiona. Dlatego należy dokładnie zbierać resztki roślin i głęboko przekopywać podłoże jesienią a nasiona kupować tylko u wiarygodnych producentów i przed wysiewem zaprawiać. Konieczne jest również stosowanie zmianowania, tzn. zachować przerwę i na tym samym miejscu nie uprawiać kapustnych przez 3-4 lata.
Częściowo można uprawę ochronić stosując preparaty miedziowe (Miedzian 50 WP). Dobrze jest wybierać odmiany kapusty włoskiej odporne na czarną zgniliznę.
Szkodniki kapusty włoskiej
Mszyce
Na kapuście włoskiej żerować może kilka gatunków mszyc, jednak najczęściej pojawia się mszyca kapuściana. Żeruje zarówno na wczesnych jak i późnych odmianach kapusty włoskiej. Ale najgroźniejszy jest, jeśli masowo atakuje warzywa w okresie wzrostu rozsady i w trakcie zawiązywania się główek, często wówczas dochodzi do uszkodzenia stożka wzrostu. Dodatkowo mszyce są wektorami wirusów porażających warzywa kapustowate. Wytwarzają również spadź, która staje się siedliskiem grzybów sadzakowych zaburzających procesy asymilacji. Zarówno osobniki dorosłe jak i ich larwy wysysają sok z liści kapusty, powodując ich deformację oraz nabrzmienia o różowym zabarwieniu. Jeśli mszyc jest dużo, doprowadzają do zahamowania wzrostu kapusty a nawet do jej zamierania.
By mszyce nie zagrażały uprawom należy po zbiorach dokładnie oczyścić teren z resztek roślin, podłoże głęboko przekopać, trzeba również systematycznie odchwaszczać uprawę, a gdy szkodnik się pojawi od razu zastosować oprysk, najlepiej którymś z naturalnych preparatów: Pokrzywa czy Agrocover lub preparatem chemicznym do ich zwalczania np.: Karate Zeon albo Deltam.
Śmietka kapuściana
Jest muchówką (szara z czarnymi szczecinkami, ok. 6 mm), która składa jaja pod grudkami ziemi lub obok szyjek korzeniowych kapustowatych, w tym kapusty włoskiej. Dlatego już rozsada jest atakowana przez larwy (beznogie, kremowe) pierwszego pokolenia, które to niszczą korzenie oraz szyjkę korzeniową, co często doprowadza do żółknięcia i zamierania całych roślin. Dlatego największe straty powodują wśród wczesnych odmian kapusty. Kolejne pokolenie larw drąży tunele w ogonkach liściowych a uszkodzone warzywa często gniją. I tak żerują od maja aż do września, zmieniają się tylko pokolenia. Zimuje forma zwana bobówką, która zaszywa się w podłożu na głębokości od kilku do kilkudziesięciu centymetrów.
By ograniczyć populację śmietki dobrze jest rozsadę szczelnie okryć agrowłókniną by uniemożliwić samicom złożenie jaj obok roślin. Konieczne jest systematyczne odchwaszczanie uprawy, muchówki bowiem żywią się nektarem kwitnących chwastów. Należy głęboko przekopać podłoża zarówno jesienią jak i wiosną by wydobyć zimujące larwy na powierzchnię. Śmietkę zwalczać można preparatem Karate Zeon 050 SC.
Tantniś krzyżowiaczek
To motyl o długości ok. 9 mm. Jego przednie skrzydła są szarobrązowe a wzdłuż brzegu przebiega biała, falista smuga, widoczne są na nich również plamki, gdy przysiada i składa skrzydła. Skrzydła tylne są szare i mają długie frędzle. Gąsienice są zielone a ich segmentowane ciało pokrywa szczecinka. Dotknięte błyskawicznie składają ciało w podkówkę. I to właśnie one żerują na liściach kapusty, początkowo wewnątrz liści. Te starsze zeskrobują skórkę i miękisz liścia, tworząc tzw. okienka. Jeśli gąsienic jest dużo, potrafią dokładnie wygryźć miąższ spomiędzy nerwów tworząc tzw. gołożery.
By wiedzieć, że tantnisie krążą wkoło uprawy kapusty włoskiej dobrze jest powiesić pułapki, np. żółte tablice lepowe. Na bieżąco należy usuwać chwasty, które są wabikiem dla motyli. Jesienią i wiosną należy głęboko przekopać warzywnik. Opryski przeprowadza się w okresie wylęgania się gąsienic preparatami: Karate Zeon 050 CS lub naturalny Lepinox Plus.
Pchełki: czarna, czarnonoga, falistosmuga, smużkowata
Pchełki są małymi, skaczącymi chrząszczami. Te, które żerują na warzywach kapustnych różnią się między sobą odcieniem pancerzyka i nieco wielkością. Pchełka czarna jest barwy czarnej, czarnonoga jest metalicznozielona, falistosmuga jest czarna i ma dwie żółte, faliste smugi rozszerzające się na końcach a smużkowata jest czarna, metalicznie błyszcząca a na grzbiecie ma dwie żółte, jednakowe smugi. Gdy jest ciepło i sucho wówczas wylęga się ich najwięcej. Pchełki żerują na liściach, wygryzając w nich otwory. Jeśli jest ich dużo mogą doprowadzić liście kapusty włoskiej do brązowienia, więdnięcia i zamierania.
Chrząszcze zimują w resztkach roślin pozostawionych w ogrodzie lub pod grudkami ziemi. Dlatego należy dokładnie uprzątać resztki roślin z podłoże głęboko przekopywać. Wiosną wylatują z kryjówek i zaczynają żerowanie na chwastach z rodziny kapustnych a później przenoszą się już na warzywa. Ważne jest zatem systematyczne odchwaszczanie uprawy i okolic. Zwalcza się je preparatem Mospilan 20 SP.
Bielinki
To niezwykle popularne w Polsce motyle, których gąsienice żerują na roślinach kapustnych, w tym na kapuście włoskiej. Amatorami tego warzywa są bielinek kapustnik i bielinek rzepik. Motyle bielinka kapustnika są barwy kremowobiałej z ciemnymi końcówkami skrzydeł, samice mają do tego na tylnych skrzydłach ciemne plamki. Gąsienice są barwy żółtozielonej, mają na ciele duże, czarne plamki oraz żółty pas na grzbiecie i dwa po bokach. I to one groźnymi szkodnikami kapusty. Pierwsze pokolenie żeruje w zasadzie tylko na kapustnych chwastach, dopiero kolejne pokolenie zaczyna żywić się liśćmi kapusty włoskiej. Młode gąsienice zeskrobują ze spodniej części liści skórkę i miękisz a te starsze potrafią już wygryźć wszystko co jest między nerwami doprowadzając przy dużej liczebności do gołożerów. Zimuje stadium poczwarki przyczepione do drzew, ścian czy płotów.
Bielinek rzepnik niewiele się różni od poprzednika, samiczki mają dwie plamki na tylko po jednej plamce na skrzydełkach i nie mają ciemnych końcówek skrzydełek. Gąsienice są zielone, ale na grzbiecie mają trzy żółte smugi, często przerywane między segmentami, co czasami wygląda jakby to były kropki. Już pierwsze pokolenie żeruje nie tylko na chwastach kapustnych, ale na kapuście włoskiej. Samice składają w maju jaja na spodzie liści i z nich wylęgają się gąsienice zeskrobujące z nich skórkę i miękisz, a z czasem wygryzają już otwory. Starsze gąsienice wgryzają się w głąb kapusty i pozostawiają po sobie nie tylko dziury, ale również odchody.
Jeśli gąsienic jest niewiele można je zebrać. Jeśli jednak nastąpił zmasowany atak, wówczas jest konieczność zastosowania oprysku preparatem Karate Zeon 050 SC
Mączlik warzywny
Jest to skrzydlaty pluskwiak długości do 2mm i rozpiętości skrzydeł 3 mm. Jego głowa i tułów są ciemne, odwłok żółtawy i pokryty białym, woskowym pudrem. Są to takie maleńkie, mlecznobiałe muszki. Z jaj wylęgają się larwy, które przechodzą 4 stadia rozwojowe. Mączlik jest dużym zagrożeniem dla kapustowatych, w tym kapusty włoskiej. Żerują zarówno osobniki dorosłe jak i larwy, wysysając sok z dolnej części liścia zanieczyszczając go jednocześnie rosą miodową, gdzie dodatkowo bytują grzyby sadzakowe ograniczając asymilację.
Zimują osobniki dorosłe głównie na chwastach. By wykryć szkodnika dobrze jest powiesić metr nad uprawą żółte tablice lepowe. By zmniejszyć jego populację należy dbać o odchwaszczenie uprawy i otoczenia. Jego roślinami żywicielskimi są przede wszystkim jaskółcze ziele oraz glistnik. Do uprawy można również wybrać odmiany odporne na szkodnika. Gdy potrząśnie się główką kapusty chmara mączlików wzbija się w powietrze i po chwili wraca na miejsce. Taką chmarę łatwo jest wciągnąć do odkurzacza. Można również zastosować oprysk preparatem Mospilan 20 SP.
Ślimaki
Warzywa kapustne, w tym kapustę włoską atakuje wiele gatunków ślimaków i jeśli ich liczebność jest pokaźna to są w stanie zniszczyć całą uprawę. Uszkadzają i wschody, i rozsadę i dorodne już warzywa. Wygryzają w liściach dziury często doprowadzając do gołożeru, a niektóre zeskrobują tylko skórkę. Ich przysmakiem się najmłodsze liście.
Na małych powierzchniach można je zbierać ręcznie lub robić pułapki, np. wkopuje się w ziemię pojemnik wypełniony piwem. Można również powierzchnię wkoło główek kapusty posypywać mączką bazaltową, która je skutecznie odstrasza. Można zakupić również gotowe pułapki z atraktantem. Dostępny jest również ekologiczny Ferramol GR a także Ślimak Control – granulat na ślimaki.
