Oczko wodne to marzenie niejednego posiadacza ogrodu. Jest fantastycznym elementem dekoracyjnym, przynosi ochłodę w upalne dni, przyciąga barwne owady, ptaki i inne ciekawe zwierzęta i sprawia użytkownikom ogrodu mnóstwo radości. Jak zbudować oczko wodne? I jak dbać o nie, by przez wiele lat było stałym i estetycznym elementem ogrodu?
Jak założyć oczko wodne w ogrodzie?
Stworzenie oczka wodnego można zlecić wyspecjalizowanej firmie lub można wybudować je samemu. Samodzielna budowa oczka z pewnością będzie trwała dłużej, ale pozwoli na uzyskanie dokładnie takiego oczka wodnego, jakie mamy na myśli, a przy okazji może zapewnić kilka godzin frajdy z jego tworzenia.
Jakie parametry oczka wodnego wybrać?
Parametry przyszłego oczka wodnego to pierwszy punkt, nad którym trzeba się pochylić. Przy planowaniu ogólnych parametrów oczka, takich jak jego powierzchnia czy głębokość, należy wziąć pod uwagę, jakie możliwości daje nam ogród, jak wygląda jego pozostała aranżacja, jakie jest ukształtowanie terenu, a przede wszystkim własne możliwości finansowe i czasowe.
Jeśli w zbiorniku mają pojawić się ozdobne ryby, to jego głębokość powinna wynosić co najmniej metr, natomiast jeśli chcemy wyłącznie hodować rośliny, wystarczy zbiornik o głębokości 0,5 m.
Wybierając odpowiednią lokalizację dla przyszłego oczka wodnego, warto wiedzieć, że nie powinno ono być w miejscu dużego nasłonecznienia. Woda w oczku nieustająco wystawiona na promienie słoneczne będzie nie tylko szybko odparowywać, ale także bardzo szybko będą rozwijały się w niej glony. Pomocnym wskaźnikiem będzie reguła pięciu słonecznych godzin w ciągu letniego dnia - najlepiej, aby podczas najbardziej upalnych, południowych godzin większość tafli wody znajdowała się w cieniu.
Czytaj także... Oczko wodne - jak o nie dbać przez cały rok?
Z drugiej strony umiejscowienie oczka wodnego w bezpośredniej bliskości drzew i krzewów, ryzykujemy częste zanieczyszczenie wody opadającymi z roślin liśćmi, które opadając na dno, będą rozkładały się w wodzie i zamulały je.
Planując wielkość oczka, należy dobrze zastanowić się nad jego przeznaczeniem. Jeśli myślimy o pojedynczym oczku, wtedy dobrze jest zaplanować większą powierzchnię, dobraną odpowiednio do planowanej ilości roślin i ryb. Większy zbiornik może również posłużyć do rekreacji wodnej latem. Architekci i planiści ogrodów często stawiają na oczkach o powierzchni mniej więcej 20 metrów kwadratowych. Z kolei, jeśli w planach mamy kilka oczek, połączonych ze sobą i wzbogaconych o mostki, wtedy zdecydowanie lepiej sprawdzą się oczka o mniejszej powierzchni.
Wybór formy oczka wodnego w ogrodzie
Na rynku można znaleźć gotowe formy oczek wodnych, które wkopane w ziemię oszczędzają mnóstwa czasu podczas prac nad stworzeniem idealnego, ogrodowego stawu. Formy takie wykonane są zwykle z wytrzymałego i odpornego na działanie promieni UV polietylenu, a ich stopniowane brzegi umożliwiają hodowle zróżnicowanych gatunków roślin, które potrzebują różnych głębokości, żeby prawidłowo się rozwijać.
Klasyczna koncepcja oczka wodnego zakłada, że przy brzegu rozciąga się tak zwana strefa błotna, o głębokości 10-20 cm, następnie mamy strefę przybrzeżną o głębokości 40-50 cm, która w końcu przechodzi w „głębię”, której głębokość zależna jest od osobistych upodobań oraz tego, czy planujemy hodować ryby i jakie.
Gotowych form jest wiele, jednak w przypadku własnej, konkretnej koncepcji możemy mieć problem ze znalezieniem odpowiedniej formy dla oczka wodnego. Jeśli jednak żadna z gotowych form nie wydaje się tą właściwą, zawsze można wykonać formę samemu, wypełniając dno oczka betonem, laminatem, folią lub gliną.
Folia do uszczelnienia dna oczka wodnego
Szczelne dno to podstawa, jeśli chcemy, by woda z oczka nie uciekała do gleby wokół niego. O ile w przypadku gotowych form dodatkowe uszczelnienie nie jest potrzebne, jednak przy samodzielnym wykonaniu dna folia uszczelniająca to konieczność. Na rynku dostępne są różne folie, wśród których są i takie, fakturą i kolorem imitujące dno lub kamienie, dodając wartości dekoracyjnej.
Wśród dostępnych na rynku folii można wymienić następujące:
- folia polietylenowa (PE) - najbardziej budżetowa wersja. Nie jest zbyt odporna na warunki atmosferyczne, przez co zimą zdarza jej się zamarzać, a latem pękać. Nierzadko poddaje się działaniom korzeni roślin wodnych i zostaje przez nie podarta. Jej trwałość zwykle nie przekracza 2 lat
- folia z polichlorku winylu (PVC) - wytrzymała i mocna folia, dobrze sprawdza się w oczkach. Nawet jeśli zostanie uszkodzona, łatwo można ją załatać, używając dedykowanego kleju. Do mniejszych oczek wystarczy folia o grubości 0,5 mm, a do większych zbiorników zaleca się folię o grubości 1 mm. Dla wzmocnienia można wykorzystać dwie warstwy lub specjalną, metalową siatkę
- folia z gumy syntetycznej (EPDM) - wykonana ze sztucznego kauczuku, wysoce wodoodporna, o żywotności nawet do 50 lat. Droższą, ale też bardziej odporną wersją EPDM jest butyl, który świetnie sprawdza się w zbiornikach specjalnych i tych o przeznaczeniu także rekreacyjnym. Warstwa folii gumowej na dnie powinna wynosić co najmniej 7 mm, żeby zagwarantować odpowiednie jej działanie.
Aby odpowiednio uszczelnić dno, materiału musi być wystarczająco dużo. Najlepiej wpisać oczko w prostokąt i na podstawie jego boków dociąć folię. Dobre uszczelnienie uzyskamy jedynie wtedy, gdy dno będziemy uszczelniać jednym kawałkiem z odpowiednio szerokiej rolki.
By zminimalizować ryzyko zniszczenia folii, należy przed jej rozłożeniem podsypać dno 15 cm warstwą drobnego piasku lub można pokryć dno drobnymi otoczakami, najlepiej sklejonymi żywicą. Folia powinna wystawać poza granice oczka, jednocześnie leżąc swobodnie na dnie w taki sposób, że obciążenie folii wlewaną wodą nie wciągnie jej brzegów z powrotem do zbiornika. Fragmenty pozostałe na brzegu będą pomocne przy jego zagospodarowaniu.
Jak zagospodarować brzeg oczka wodnego?
Koncepcja brzegu oczka zależy tylko i wyłącznie od własnej inwencji. Czy będzie on wyłożony kamieniami, czy może w typie bagiennym, obsadzony roślinami, które stopniowo będą przechodzić w gatunki wodne – ile głów, tyle pomysłów! Dobrze jest dobrać zagospodarowanie brzegu do już zagospodarowanej reszty ogrodu, aby razem tworzyły spójną kompozycję estetyczną.
Jeśli zamierzamy nadać oczku jak najbardziej naturalny wygląd, to warto wokół posiać trawę, której nasiona należy wysiać na warstwę gleby, rozsypaną na folię. Nie tylko zakryje to elementy folii uszczelniającej, wychodzące poza formę, ale także zabezpieczy przed zapuszczaniem korzeni.
Niezbędne akcesoria podczas zakładania oczka wodnego i jego pielęgnacji
Sama budowa oczka to tylko połowa sukcesu. Większość oczek powinna być wyposażone choćby w podstawowe akcesoria, takie jak pompa. Im większe oczko, tym więcej dodatkowego sprzętu może być potrzebne, by woda w nim była zawsze czysta i przejrzysta.
Dobra pompa to podstawa
Napowietrzanie i oczyszczanie wody jest kluczowe dla zachowania czystości oczka wodnego. Zwłaszcza w przypadku małych sadzawek, mających mniej niż 10 m powierzchni i poniżej metra głębokości - tak małe zbiorniki nie mają szansy na prawidłowe procesy samooczyszczania.
Pompy możemy podzielić na zewnętrzne (znajdujące się poza zbiornikiem) i wewnętrzne, które są całkowicie zanurzone w wodzie. Te drugie służą często do oczyszczania wody, a dodatkowo, wzbogacone o szereg przystawek, mogą tworzyć kaskady, fontanny i inne interesujące elementy dekoracji wodnej.
Wybierając pompę do oczka, należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych parametrów:
- wydajność - parametr ten jest wprost zależny od gabarytów oczka wodnego. Im większy zbiornik, tym więcej litrów na godzinę powinna móc przepompować zakupiona pompa. Należy przyjąć standard, w którym według parametrów, cała woda z oczka zostanie przetłoczona w czasie nie dłuższym niż dwie godziny.
- pobór mocy - ponieważ pompa będzie działała nieprzerwanie przynajmniej przez 8 miesięcy w roku, warto wybrać tą, dzięki której nie będziemy zaskoczeni po otrzymaniu rachunku za prąd. Zdecydowana większość pomp pracuje na napięciu 230 V, ale można znaleźć także pompy niskonapięciowe, zaopatrzone w odpowiedni transformator.
- wysokość podnoszenia wody (H max) - to parametr istotny, zwłaszcza jeśli planujemy dodatkową fontannę lub kaskadę.
Warto zwrócić uwagę także na to, aby pompa wyposażona była w prefiltr, który ochroni przed zapychaniem się pompy i zapobiegnie uszkodzeniom mechanicznym urządzenia. Z pewnością dodatkowymi atutami urządzenia będą odpowiednio długi kabel zasilający, a także specjalna podstawa, umożliwiająca montaż pompy na dnie zbiornika.
Odpowiedni filtr pompy
Podstawowym aspektem, który powinien determinować wybór odpowiedniego filtra, jest decyzja o hodowli ryb w oczku. Jeśli zdecydujemy się na ryby, filtr powinien być zdecydowanie mocniejszy. W przypadku braku ryb często wystarczy najprostszy i nieco słabszy filtr.
Drugą przesłanką, którą warto wziąć pod uwagę przy wyborze filtra, jest wielkość zbiornika. Im większa objętość wody, tym mocniejszy filtr należy kupić.
Wśród dostępnych rodzajów filtrów możemy wymienić:
- filtry przepływowe - używane w zbiornikach każdej wielkości, woda przepływając przez filtr, oczyszcza się. Jako dodatek do takiego filtra dobrze jest użyć także pływaka typu skimmer,
- filtry ciśnieniowe - sprawdzają się w zbiornikach o powierzchni kilku bądź kilkunastu metrów, które są zbudowane kaskadowo. Woda wypływa przez nie dzięki różnicy ciśnienia,
- filtry modułowe - to rozwiązanie dla większych zbiorników kąpielowych i zarybionych, najbardziej wydajne z filtrów, ale jednocześnie najdroższe.
Skimmer - dlaczego warto go mieć w oczku wodnym?
Skimmer jest urządzeniem wspomagającym utrzymanie wody w czystości, usuwając zanieczyszczenia z powierzchni lustra wody - suche liście, płatki kwiatów i inne zanieczyszczenia, które się tam unoszą. Dodatkową zaletą skimmera jest to, że zimą zapobiega zamarznięciu wody, dzięki czemu ewentualnie trzymane ryby mają odpowiednią ilość tlenu przez cały rok.
Wśród przydatnego wyposażenia znajdują się również lampy UV, które coraz częściej są montowane przy oczkach wodnych. Promieniowanie ultrafioletowe pomaga zachować wodzie klarowność i zwalcza glony porastające dno zbiornika. Parametry, a co za tym idzie, koszta związane z zakupem i obsługą lampy są uzależnione od wielkości zbiornika.
