Wciornastki to grupa owadów, która liczy sobie ponad pięć tysięcy gatunków rozpowszechnionych na całym świecie - od rejonów tropikalnych aż po obszary arktyczne. Wyglądem przypominają małe, czarne kreseczki, a większość z nich jest tak niewielkich rozmiarów, iż trudno zobaczyć je gołym okiem. Większość z wciornastków nie jest szkodliwa dla roślin lub powoduje stosunkowo niewielkie szkody. Jednak istnieje kilka gatunków zaliczanych do szkodników, które - żywiąc się sokami i tkankami roślinnymi - powodują rozmaite uszkodzenia. Dlatego tak istotne jest ich szybkie rozpoznanie i podjęcie odpowiednich kroków.
Rodzaje wciornastków
W Polsce występuje około 220 gatunków wciornastków, jednak najbardziej popularne są:
- wciornastek cieplarek, który atakuje figowce, palmy i bluszcze,
- wciornastek szklarniowiec, który występuje zarówno w szklarniach, jak i na uprawach gruntowych i najczęściej atakuje pomidory, ogórki, papryki, fiołki, niecierpki oraz cyklameny,
- wciornastek tytoniowiec, który występuje bardzo powszechnie i atakuje zarówno cebulę, kapustę czy szparagi, jak również rośliny ozdobne (na przykład goździki, chryzantemy i dalie),
- wciornastek zachodni, który powszechnie atakuje uprawy szklarniowe (na przykład pomidory lub ogórki), ale także rośliny ozdobne (na przykład róże) i uprawy polowe (na przykład truskawki),
- wciornastek różówek, który żeruje zwłaszcza na roślinach z rodziny różowatych (truskawki, maliny, jeżyny, drzewka owocowe) oraz na porzeczkach, borówkach i magnoliach.
Inne szkodliwe gatunki tego owada to wciornastek orientalny, grochowiec lub mieczykowiec. Każdy z nich jest uznawany za szkodnika i może wyrządzić duże szkody.
Szkodliwość wciornastków i objawy ich żerowania
Wciornastki mogą być bardzo szkodliwe, gdyż potrafią całkowicie zniszczyć roślinę i doprowadzić do znacznej utraty plonów. Wprawdzie dorosły owad żyje zaledwie od 2 do 4 tygodni, to jednak w tym czasie składa kilkadziesiąt jaj, z których wylęgają się larwy, a następnie kolejne dorosłe osobniki. W ten sposób w jednym sezonie powstaje kilka pokoleń wciornastków, co czyni z tego owada wyjątkowo niebezpiecznego wroga roślin.
Objawy żerowania wciornastków mogą być dosyć zróżnicowane. Najczęściej zniszczenia pojawiają się na liściach i kwiatach - początkowo w postaci małych, jasnych plamek, które z czasem przeobrażają się w długie, srebrzyste smugi, na których pojawiają się czarne punkciki. Częstym objawem żerowania wciornastków są przebarwienia i deformacje roślin.
Jak sprawdzić czy wciornastki zaatakowały roślinę? Najprostszym sposobem jest podłożenie białej kartki i energiczne potrząsanie rośliną. Gdy na kartce pojawią się szybko poruszające się "kreseczki" o żółto - brązowej barwie, to oznacza, iż roślina została zaatakowana przez szkodniki.
Zwalczanie wciornastków - jak zwalczać wciornastki?
Walka z wciornastkami jest dosyć trudna, gdyż owady szybko się rozmnażają i sprawnie rozprzestrzeniają. Dodatkową przeszkodą jest ich niewielki rozmiar, który powoduje, iż niełatwo je zauważyć. Jednak po zdiagnozowaniu problemu niezbędnym krokiem jest podjęcie odpowiednich działań. Istnieje kilka metod walki z tymi szkodnikami:
- metody chemiczne - czyli środki ochrony roślin, które w swoim składzie zawierają substancje zwalczające szkodniki, np. Mospilan 20 SP, Karate Gold czy Polysect Ultra
- w przypadku roślin uprawianych w mieszkaniu należy sięgać po preparaty bezpieczne, przeznaczone do użycia amatorskiego, takie jak: Emulpar, Agrocover Spray lub Mutli Insekt Spray - metody biologiczne - czyli sięgnięcie po naturalnych wrogów szkodnika, na przykład dobroczynka wielożernego, dobroczynka szklarniowego lub dziubałeczka wielożernego, które żerują na wciornastkach,
- metody profilaktyczne - czyli regularne przeglądanie roślin, niszczenie zaatakowanych przez szkodnika części roślin, utrzymywanie odpowiedniej wilgotności i wykorzystywanie do uprawy jedynie zdrowego materiału nasadzeniowego. Przydatne w tym przypadku mogą być żółte tablice lepowe, dzięki, którym już na wczesnym etapie będzie można zauważyć szkodnika.
Wciornastki to bardzo trudny przeciwnik, a wiele z jego gatunków jest odpornych na środki chemiczne. Dlatego najlepsze rezultaty daje połączenie wszystkich trzech metod.