Już sama nazwa passiflora (Passiflora), zwana inaczej męczennicą lub marakują, zwiastuje wyjątkowość tej rośliny. I faktycznie, to pnącze ma w sobie niepowtarzalny urok. Każdy, kto chce mieć w ogrodzie niebanalne rośliny będzie nią zachwycony.
Pędy męczennicy dorastają do nawet kilkudziesięciu metrów długości a na nich pojawiają się duże, mocno rozbudowane, przecudnej urody kwiaty, obok których nikt nie przejdzie obojętnie. Zbudowane są z pięciodziałowego kielicha, pięciodziałowej korony oraz z trójokółkowego przykoronka, do tego w centralnej części znajduje się słupek, którego znamię podzielone jest na trzy części z pięcioma pręcikami w koło. Tak, tak, budowę ma dość skomplikowaną, ale to właśnie sprawia, że kwiaty zachwycają. Przy tym dzięki tej budowie roślina zyskała też inną nazwę, a mianowicie kwiat męki pańskiej. Skąd ta symbolika?
Słowo passio z łaciny oznacza cierpienie z flos – kwiat. Miano to zawdzięcza misjonarzom, którzy tak odczytali budowę kwiatostanów: według nich 5 pylników oznaczało 5 ran zadanych Jezusowi, trójdzielne ramię to 3 gwoździe wbite w jego ciało, natomiast szyja słupka nawiązywała do ramion krzyża. Idąc dalej - 5 płatków oraz 5 działek kielicha nawiązuje do 10 apostołów, a postrzępiony przykoronek passiflory ma symbolizować koronę cierniową. Ciekawe, prawda?
Męczennica ma niestety jedną poważną wadę - nie jest mrozoodporna i jeśli zostanie posadzona w gruncie, to w naszym klimacie stanie się rośliną jednoroczną. Chyba, że zdobi ogród zimowy albo uprawiana jest w donicy, która przed zimą jest chowana do ogrzewanego pomieszczenia. Z tego powodu nie jest w stanie osiągnąć tak imponujących rozmiarów. W naturze rośnie natomiast na obszarach podzwrotnikowych obydwu Ameryk a także w strefie międzyzwrotnikowej.
Do rodzaju męczennic zalicza się aż 513 gatunków, które znacząco się od siebie różnią. Mogą to być zielne lub zdrewniałe kłącza, byliny, krzewy a nawet drzewa. Niektóre są wiecznie zielone, inne gubią liście, mają lub nie wąsy czepne, mogą być rozgałęzione albo proste – tych różnic jest cała masa. Około 20 gatunków jest jadalnych, z czego 5 jest w tym celu uprawianych. Jest wśród mich również wiele takich, których owoce są śmiertelnie trujące. Ogromna różnorodność.
Uprawa i pielęgnacja passiflory
Męczennice idealnie sprawdzają się uprawiane w zimowych ogrodach. W tych częściach naszego kraju, gdzie panują wyższe temperatury może również rosnąć w pojemniku pod chmurką, jeśli spełni się kilka jej wymagań.
Stanowisko dla męczennicy powinno być ciepłe i dobrze nasłonecznione. Podłoże najlepiej jest stworzyć samodzielnie łącząc w równych częściach ziemię liściową, darniową, piasek i torf. A jesienią, jeśli jest taka możliwość, należy ją przenosić do pomieszczenia, gdzie zimą temperatura powinna oscylować w granicach 10-15oC. Latem natomiast nie powinna być niższa niż 20oC. Roślina potrzebuje również podpór, by miała się po czym piąć przy pomocy swoich wąsów czepnych. Przez całe lato ziemia powinna być stale umiarkowanie wilgotna, natomiast jesienią i zimą należy tylko pilnować by ziemia nie ulegała przesuszeniu.
Passiflorę możemy rozmnażać np. wysiewając nasiona. Jest to jednak trudna sztuka i w zasadzie powinno się ten sposób pozostawić profesjonalistom. Może się bowiem okazać, że nasze rośliny są wiotkie i słabe. Bezpieczniej jest pozyskać półzdrewniałe pędy, z których każdy powinien mieć minimum 3 liście. Koniecznym jest usunięcie wąsów czepnych. Pędy umieszczamy w wilgotnej mieszance po połowie piasku i torfu i zapewniamy temperaturę 25-30oC. Ostatnim, najprostszym sposobem jest podział bryły korzeniowej w trakcie przesadzania rośliny. Ważne, by przy dzieleniu nie uszkodzić zbyt mocno korzeni.
Ważne w uprawie męczennicy jest przycinanie rośliny. Odbywa się pod koniec okresu spoczynku. Wszystkie pędy należy skrócić o 1/3 długości. Należy również pilnować by pędy się nie splątywały, do czego roślina ma skłonność. Trzeba je na bieżąco obserwować i te niesforne naprowadzać na właściwe tory. Plątanina pędów doprowadza do osłabiania się rośliny.
Właściwości męczennicy
Niektóre odmiany męczennicy mają właściwości lecznicze. Dlatego wybierając roślinę do uprawy, warto kierować się jej właściwościami. W okresie kwitnienia należy zebrać ziele męczennicy, wysuszyć a w razie konieczności przygotowywać z nich napary. Będą bogatym źródłem maltolu, pochodnych beta-karboliny oraz flawonoidów i alkaloidów indolowych. Substancje te są niezwykle pomocne w leczeniu takich przypadłości jak:
- kaszel,
- kilki i bóle mięśniowe
- stany lękowe i depresja,
- bezsenność i zaburzenia snu,
- nerwice wegetatywne.
