Sałata to roślina jednoroczna z rodziny astrowatych, która pochodzi z obszarów Basenu Morza Śródziemnego. Uprawa sałaty jest dosyć łatwa, dlatego bez trudu może być uprawiana w ogródkach amatorskich. Może być sadzona w ogrodzie, na specjalnie wyznaczonych grządkach, ale równie dobrze poradzi sobie na tarasie, a nawet balkonie. Poniżej wszystko na temat prawidłowej uprawy sałaty. Przedstawimy również choroby atakujące sałatę oraz szkodniki żerujące w jej liściach.
Sałata, choć niepozorna, stanowi bogate źródło soli mineralnych, takich jak wapń, magnez, żelazo, czy potas. Co więcej, w sałacie nie brakuje również witaminy C, A oraz witamin z grupy B. Spożywanie sałaty poprawia trawienie, a zawarte w niej substancje wykazują działanie antyoksydacyjne.
Uprawa i pielęgnacja sałaty
Uprawa sałaty możliwa jest zarówno z siewu, jak i rozsady. Pierwszy sposób powinien być zaplanowany nie wcześniej niż w kwietniu, ponieważ optymalna temperatura do wzrostu sałaty to ok. 14ºC. Aby uzyskać rozsadę należy wysiać nasiona odpowiednio wcześniej, mniej więcej w połowie lutego. Nasiona sałaty kiełkują dość szybko, a od wysiania do pojawienia się siewek, mija nie więcej, niż 30 dni.
Skutecznym sposobem na przyspieszenie wzrostu sałaty, jest okrycie jej folią perforowaną bezpośrednio po nasadzeniu na ok. 3 tygodnie.
Prawidłowy rozwój sałaty uwarunkowany jest dostępem do odpowiedniej ilości wody, jednak zbyt intensywne podlewanie może być przyczyną zaatakowania rośliny przez choroby grzybowe. Z kolei niedobór wody i przedłużająca się susza spowoduje gorzkawy posmak liści. Najbardziej odpowiednim stanowiskiem dla sałaty jest zasobne w składniki odżywcze, przepuszczalne, gliniasto-piaszczyste podłoże. Ze względu na wysoką odporność na spadki temperatury, sałata bez problemu zniesie wiosenne chłody.
Zabiegi pielęgnacyjne w uprawie sałaty ograniczają się w zasadzie do regularnego usuwania chwastów oraz delikatnym spulchnianiu międzyrzędzi, natomiast zbiór następuje dość szybko, a jego termin uwarunkowany jest terminem sadzenia oraz uprawiana odmianą sałaty.
Choroby i szkodniki występujące w sałacie
Jeśli nie zapewnimy sałacie właściwej pielęgnacji, staje się ona łakomym kąskiem głównie dla szkodników żerujących w jej liściach, a nierzadko również chorób grzybowych.
Choroby występujące w uprawie sałaty:
- Bakteryjne gnicie sałaty
- Nekrotyczna plamistość liści sałaty
- Mączniak rzekomy sałaty
- Mączniak prawdziwy
- Szara pleśń
Szara pleśń sałaty
Szara pleśń sałaty wywoływana jest przez grzyb Botrytis cinerea i jest powszechnie występującą chorobą grzybową, która dotyka uprawy sałaty pod osłonami. Choroba ta może zaatakować sałatę w każdym stadium jej rozwoju. Jeśli grzyb porazi siewki, pojawiają się na nich brunatne, gnilne plamy. Roślinki dość szybko się przewracają pokrywając zarodnikami konidialnymi w postaci szarego nalotu. Gdy sałata ma już liście i nastąpi atak szarej pleśni, wówczas objawy (szary nalot) pojawiają się na liściach stykających się bezpośrednio z podłożem. Gdy Botrytis cinerea atakuje zawiązane już główki, wówczas na liściach zewnętrznych pojawiają się wodniste, gnilne plamy, które z czasem żółkną pokrywając się jednocześnie szarymi zarodnikami. Również szyjka korzeniowa staje się miejscami miękka i wodnista.
Przed szarą pleśnią chroni, a także ją zwalcza kilka preparatów, a mianowicie: Switch 62,5 WG, Signum 33 WG oraz Amistar 250 SC.
Mączniak rzekomy sałaty
Mączniak rzekomy sałaty należy do najgroźniejszych chorób grzybowych, które atakują uprawy tego warzywa. Powoduje ją organizm grzybopodobny zaliczany do lęgniowców Bremia lactuca. Rozwojowi tego patogenu sprzyja duża ilość wilgoci w powietrzu, temperatura w granicach 12-19oC oraz brak słońca. I choć z jednej strony produkuje się odmiany odporne na mączniaka rzekomego, to z drugiej „grzyb” wciąż mutuje porażając kolejne uprawy. I to jest pierwszy powód, dla którego ten właśnie „grzyb” jest taki groźny. Kolejny jest taki, że atakuje on sałaty już w najwcześniejszej fazie rozwoju, czyli siewki i błyskawicznie zaczyna wytwarzać zarodniki konidialne, które rozsiewają się na całą uprawę. Objawami ataku są pojawiające się na liściach zewnętrznych oliwkowożółte plamy, które powiększają się i ciemnieją. W ich obrębie po drugiej stronie liścia powstaje biało-szary nalot zarodników.
W zależności od poziomu wilgotności powierza, źródła infekcji oraz odmiany sałaty szkody wywoływane przez Bremia lactuca przybierają różną skalę. Dlatego w uprawie sałaty bardzo ważna jest profilaktyka. Przede wszystkim zakup nasion ze sprawdzonego źródła, a następnie ich zaprawienie, choćby mączką bazaltową. Sałatę podlewa się rzadko, ale intensywnie do południa, by woda odparowała z liści. Po zakończeniu uprawy konieczne jest dokładne zebranie wszystkich resztek, gdyż w nich patogen jest w stanie przetrwać do kolejnego sezonu. Do tego ważna jest higiena uprawy, czyli choćby systematyczne dezynfekowanie narzędzi. Ważne, by opryski przeciw mączniakowi rzekomemu sałaty zrobić natychmiast po zauważeniu pierwszych objawów. Preparatami do zwalczania choroby są: Amistar 250 SC, Revus 250 SC, Scorpion 325 SC.
Mączniak prawdziwy sałaty
Mączniak prawdziwy sałaty jest skutkiem ataku grzyba o nazwie Erysiphe cichoracearum i nie jest tak wrażliwy na warunki pogodowe jak patogen mączniaka rzekomego. Nie przeszkadza mu ani niska temperatura ani niedobory wilgoci, choć najlepsze warunki rozwoju ma w temperaturze 18-22oC i przy dużej wilgotności. Wystarczy wówczas kilka dni by zainfekował całą uprawę. Źródłem infekcji są najczęściej resztki roślin, które nie zostały zebrane z rabat warzywnych po zbiorach. Grzyb bez problemu sobie w nich zimuje.
Mączniak prawdziwy objawia się białawym, mączystym nalotem na górnej stronie liści. Powoduje on znaczące ograniczenie możliwości asymilacyjnych rośliny, hamując proces fotosyntezy, przez co w dość szybkim czasie sałata zaczyna zamierać. Ta groźna choroba może sprawić, że w szybkim czasie można stracić większą część uprawy, doprowadza bowiem do masowego zamierania główek sałaty.
Najbardziej skutecznym preparatem do zwalczania mączniaka prawdziwego sałaty jest Amistar 250 SC.
Szkodniki najczęściej atakujące sałatę to:
- Mszyce
- Błyszczka jarzynówka
- Bawełnica topolowo-sałatowa
- Drutowce
- Ślimaki
Obecność szkodników bez trudu rozpoznamy po widocznych uszkodzeniach liści. Szkodniki chętnie żerują w liściach oraz systemie korzeniowym sałaty, powodując deformację, zahamowanie wzrostu, a w konsekwencji do zamierania rośliny. Aby ograniczyć liczebność szkodników, należy przede wszystkim zadbać o regularne odchwaszczanie terenu naszej uprawy. W zależności od rodzaju szkodnika niszczącego roślinę, można wspomóc się odpowiednio dobranym środkiem ochrony, który skutecznie zwalczy niebezpieczne pasożyty. Do walki ze szkodnikami na sałacie można wykorzystać wyżej wymieniony Limocide lub zastosować mocniejszy preparat, np. Deltam.
W przypadku ślimaków walka może być bardzo nierówna. Te mięczaki potrafią wyrządzić ogromne szkody na sałacie, pożerając całe główki! Przy małej liczebności warto spróbować mniej inwazyjnych metod pozbywania się ślimaków, np. ręcznego zbierania, stosowania pułapek z piwa z dodatkiem atraktantu lub wysiania kwiatów mających odstraszać ślimaki. Jeśli uprawa jest duża, a ślimaków przybywa lepiej zastosować granulat, który niszczy ślimaki. Dostępne są wersje ekologiczne, z naturalnych składników (Ślimakol lub Ferramol GR) lub chemiczne, skuteczniejsze preparaty - Ślimak Control.
