Uprawa selera jest dość trudna, ponieważ warzywo ma spore wymagania pielęgnacyjne, jednak wciąż cieszy się ogromną popularnością. Seler jest warzywem, bez którego ciężko wyobrazić sobie kulinarne eksperymenty. Ponadto jest nieocenionym źródłem wartościowych składników odżywczych, dlatego właśnie warto poświęcić chwilę, by poznać wszystkie tajemnice uprawy selera. W artykule znajdą się również najczęściej występujące choroby i szkodniki, które atakują roślinę.
Seler nadaje potrawom wyjątkowego aromatu oraz smaku, a ponadto jest rośliną o szerokim zakresie zastosowań. Jego popularność opiera się głównie na fakcie, iż każda część selera może być zużyta, a dzięki bogactwu cennych związków poprawia przemianę materii, działa przeciwskurczowo oraz oczyszcza organizm z toksyn.
Rozróżniamy dwa główne rodzaje selera: korzeniowy oraz naciowy. Każdy z nich możemy uprawiać w swoim ogrodzie.
Uprawa i pielęgnacja selera
Najwięcej kłopotu w uprawie selera sprawia dobór stanowiska oraz gleby, które spełnią jego wymagania. Seler najlepiej czuje się w podłożu żyznym i niezbyt ciężkim, o odczynie zasadowym. Seler nie lubi kwaśnego podłoża. Zasada ta dotyczy zarówno wersji naciowej, jak i korzeniowej.
W przypadku wątpliwości na temat odczynu gleby, w której planujemy uprawę selera, zaleca się przeprowadzenie odpowiedniego badania. Do badania można wykorzystać tradycyjne paski testowe do badania odczynu gleby lub bardziej profesjonalnie - elektroniczny miernik glebowy. Znajomość pH gleby pozwoli na zaplanowanie nawożenia oraz właściwego przygotowania podłoża, które bogate będzie w składniki odżywcze niezbędne do rozwoju rośliny.
Seler to niezwykle żarłoczne warzywo. Dobrze jakby jego uprawa była poprzedzona nawożeniem obornikiem. Ze względu na obfitą masę liściową seler potrzebuje bardzo dużo azotu, który jest budulcem wszystkiego co u rośliny zielone. Do nawożenia selera sprawdzają się dedykowane nawozy do warzyw. Wśród ogrodników, którym zależy na czystości uprawy chętnie wybierany jest nawóz ekologiczny do warzyw, występuje w wersji płynnej lub granulowanej.
Niedobór mikroskładników wpływa bardzo negatywnie na ilość i jakość plonu selera. Dlatego dostarczanie niezbędnych pierwiastków to także konieczny zabieg podczas nawożenia. Wiele popularnych nawozów do warzyw ma w swoim składzie pewne ilości mikroelementów, natomiast dobrym sposobem na zaspokojenie wszystkich tych potrzeb selera jest użycie granulowanej mączki bazaltowej. Skład tego produktu to wyłącznie mikroskładniki, które doskonale uzupełniają niedobory roślin.
Najlepsze stanowisko dla selera powinno być dobrze nasłonecznione. Roślina bardzo źle znosi cień oraz silne podmuchy wiatru. Nie może być również sadzony w tym samym miejscu rok po rok. Co więcej, uprawa selera nie powinna być zaplanowana po marchwi, pietruszce, porze, koprze, czy cebuli. Seler najlepiej rośnie z rozsady, a termin sadzenia, który jest optymalnym dla rośliny to marzec-kwiecień, po ustąpieniu zimowych przymrozków. Aby roślina rozwijała się w prawidłowy sposób, konieczne jest zadbanie o regularne nawadnianie, gdyż seler wykazuje duże zapotrzebowanie na wodę, zwłaszcza w trakcie intensywnego wzrostu i rozbudowy systemu korzeniowego.
Choroby i szkodniki selera
Choroby selera to dość powszechny problem, ponieważ roślina jest mało odporna szczególnie na choroby grzybowe. Ponadto, seler cierpi również na częste zaburzenia fizjologiczne, np. zgorzel liści sercowych selera, których przyczyną są błędy w nawożeniu oraz niedostarczenie roślinie wystarczającej ilości makro- i mikroelementów. Wyeliminowanie tego problemu może zapobiec konieczności zastosowania chemicznych środków ochrony roślin, które są niezbędne w przypadku chorób grzybowych.
Najczęstsze choroby grzybowe selera to:
- Septorioza selera - to najczęściej występująca choroba w uprawie selera, zarówno korzeniowego jak i naciowego. W początkowej fazie choroby objawy (brunatnoszare plamy) pokazują się na liściach i liścieniach siewek. Po posadzeniu rozsady na miejsce stałe, po kilku tygodniach, ukazują się kuliste owocniki patogena.
Wystąpienie choroby to skreślenie całej uprawy na co najmniej 3 lata w tym miejscu. Zainfekowane rośliny należy usuwać i utylizować, a pozostałe opryskać preparatem Amistar 250 SC.
Septoriozą najczęściej są już zainfekowane nasiona, dlatego trudno jest jej zapobiegać. Warto wybierać odmiany mało wrażliwe na tego grzyba lub zaprawiać przed wysiewem. - Chwościk selera - atakuje seler korzeniowy oraz naciowy. Objawy są bardzo podobne jak u septoriozy, z tą różnicą, że występują już na większych roślinach, a plamy są bardziej kanciaste niż obłe. Po wystąpieniu choroby zainfekowane rośliny należy zutylizować, a całość uprawy opryskać tym samym preparatem co na septoriozę.
Rozwojowi wspomnianych chorób sprzyja wilgoć oraz ciepło, dlatego należy unikać zbyt obfitego podlewania rośliny. Aby zapobiegać zmianom chorobowym należy usuwać zainfekowane rośliny oraz używać nasion ze sprawdzonego źródła, zaprawianych dodatkowo środkami grzybobójczymi.
Szkodniki selera:
- Liściolubka selerowa - to mała muchówka, muszka, która chętnie atakuje wszystkie rośliny z rodziny selerowatych (seler, pietruszkę czy lubczyk). Najgroźniejsze są młode larwy, które minują liście od spodniej strony. Owady te zimują w glebie, dlatego jako środek zapobiegawczy przed każdą uprawą należy głęboko przekopać ziemię oraz stosować zmianowanie. Po zauważeniu objawów żerowania warto wykonać oprysk skutecznym insektycydem, np. preparatem Karate Zeon.
- Połyśnica marchwianka - najczęściej spotykana w uprawie marchwi ale może atakować także selera korzeniowego. Larwy wygryzają zgrubienie korzeniowe, tworzą korytarz i poważnie uszkadzają i obniżają plon. Warto monitorować uprawę rozwieszając żółte tablice lepowe, które wyłapią dorosłe, latające owady. To znak, że składają jaja i niebawem pojawi się pokolenie larw.
Do walki z połyśnicą marchwianką w pierwszej kolejności zaleca się wykorzystać ekologiczne i naturalne preparaty do zwalczania szkodników. Oprysk mydłem potasowym z dodatkiem czosnku lub wyciągiem z pokrzywy może w znaczący sposób ograniczyć żerowanie szkodnika. Jeśli natomiast atak jest zmasowany nie obędzie się bez chemicznych preparatów.