Ze względu na niewielkie wymagania pielęgnacyjne wiśnia jest drzewkiem owocowym, które zyskało w Polsce dużą popularność. Wiśnia to nie tylko smaczne i zdrowe owoce, ale również efektowne i dekoracyjne kwiaty, które wiosną są przepiękną ozdobą ogrodu. Poniżej kilka wskazówek dotyczących uprawy i pielęgnacji wiśni. Opowiemy również o chorobach i szkodnikach, które w największym stopniu zagrażają roślinie.
Wiśnia z powodzeniem rośnie na terenie całego kraju. Powodem jej popularności jest fakt, iż wykazuje bardzo dużą odporność na mróz i zmienne warunki pogodowe. Dodatkowo nie wymaga skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych. Owoce wiśni z kolei to ogromne bogactwo wartościowych składników odżywczych oraz doskonała baza do wszelkiego rodzaju przetworów, soków, dżemów i nalewek. Amatorzy wiśni doceniają jej słodko-kwaśny, orzeźwiający smak.
Wyróżniamy trzy podstawowe grupy, które kategoryzują drzewka wiśniowe:
- Szklanki – owoce o jasnym miąższu oraz bezbarwnym soku. Popularne odmiany szklanek to Ludwika oraz Montmorency.
- Sokówki – najczęściej spotykane i uprawiane charakteryzujące się niemal czarną skórką oraz ciemnym, barwiącym sokiem. Ze względu na swoje zalety, sokówki wykorzystywane są głównie w przetwórstwie oraz jako smaczna, acz lekko kwaśna, zdrowa przekąska. Do tej kategorii należy popularna Łutówka oraz Nefris.
- Czerechy – mieszanki wiśni i czereśni. Przykładem jest wiśnio-czereśnia Książęca.
Uprawa i pielęgnacja wiśni - o czym należy wiedzieć?
Jak już wspomnieliśmy, wiśnia to drzewko, które przyjmie się niemal w każdych warunkach. Najkorzystniejszym będzie stanowisko o dużym nasłonecznieniu, co dodatkowo korzystnie wpłynie na owoce. Gleba pod uprawę wiśni powinna być piaszczysta lub gliniasto-piaszczysta, niezbyt ciężka i bez nadmiernego zawilgocenia. Optymalny odczyn podłoża to ok. 7 pH.
Sadzenie
Najlepsze terminy na sadzenie wiśni to wczesna wiosna lub jesień. Ponieważ drzewka kupujemy z odkrytym korzeniem należy zwrócić uwagę na ich stan i wygląd. Nabywając zdrowe okazy ze sprawdzonej szkółki, mamy pewność, że są to rośliny wolne od szkodliwych patogenów.
Wiśnię sadzimy do wcześniej przygotowanych dołków, których średnica powinna być większa od bryły korzeniowej drzewka. Przed posadzeniem można również przyciąć zbyt długie lub uszkodzone pędy korzeni. Po zasadzeniu delikatnie ugniatamy ziemię, ściółkujemy oraz obficie podlewamy. Przy większych uprawach należy zaplanować odpowiedni odstęp pomiędzy drzewkami, który powinien wynosić ok. 5 metrów.
Cięcie
Bezpośrednio po sadzeniu wiśnię trzeba odpowiednio podciąć. Cięcie jest zabiegiem, który zapewni prawidłowy wzrost drzewka oraz ukształtowanie korony. Co więcej, ma on również niemałe znaczenie dla późniejszego kwitnienia oraz owocowania. Boczne pędy, z pominięciem pędu głównego, należy skrócić do mniej więcej 2-3 oczek. W kolejnych latach cięcie powinno ograniczać się wyłącznie do usunięcia martwych lub krzyżujących się pędów.
Uwaga! W przeciwieństwie do innych drzew owocowych wiśnię przycinamy zawsze po zbiorze owoców.
Ponieważ przycięte pędy narażone są na zainfekowanie chorobami grzybowymi oraz bakteryjnymi, zaleca się zabezpieczenie drzewka maścią ogrodniczą lub emulsją z dodatkiem środka bakteriobójczego Miedzian 50 WP.
Nawożenie wiśni
Jeśli chodzi o nawożenie wiśni, drzewko to nie wymaga stosowania specjalistycznych preparatów. Bardzo dobrym sposobem na wzmocnienie uprawy jest nawożenie obornikiem lub nawozem mineralnym przeznaczonym do nawożenia drzew owocowych. Warto pamiętać, iż w okresie jesiennym zaleca się nawożenie preparatami potasowymi oraz rezygnacja ze środków bogatych w azot. Dawkowanie nawozów musi być dostosowane do wymagań podłoża, dlatego warto przeprowadzić szczegółową analizę chemiczną określającą stan gleby i zapotrzebowanie na składniki odżywcze.
Wiśnie należą do tych drzew owocowych, które ze względu na ogromne walory smakowe i możliwość wszechstronnego zastosowania należą do najchętniej i najczęściej uprawianych. Niestety są to drzewka, które dość często atakowane są przez patogeny chorobotwórcze, dlatego do uprawy należy wybierać odmiany odporne na choroby. Ważna jest również odpowiednia pielęgnacja wiśni. Do najpoważniejszych chorób wiśni zaliczają się:
Choroby wiśni - jak je rozpoznać i zwalczać?
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych (monilioza) to choroba grzybowa, którą wywołać mogą paciornica pestkowcowa (Monilinia laxa) oraz paciornica owocowa (Monilinia fructigena). Najlepiej rozwija się, gdy na dworze jest dość ciepło (20oC) i panuje duża wilgotność. Jest to najgroźniejsza choroba wiśni, która zaatakować może drzewka już wczesną wiosną, zaczynając od kwiatów. Porażone, szybko robią się brunatne i opadają. Następnie zgnilizna przenosi się głębiej, co doprowadza do zamierania pędów, a jeśli jest wyjątkowo zjadliwa, to jej ofiarą padają nawet konary. Oczywiście zgnilizna brunatna nie omija liści, te również brunatnieją i w końcu zasychają, pozostają natomiast na drzewie.
Choroba objawia się również poprzez gumowate wycieki z porażonych konarów. Gdy pojawią się owoce, również zostają zaatakowane, co skutkuje pojawieniem się na ich powierzchni gnilnych plam. Z czasem owoce czarnieją i wiszą sobie na drzewach pod postacią mumii.
W zwalczeniu choroby pomoże wycięcie porażonych pędów, usunięcie wiszących mumii oraz dokładne wygrabienie spod drzew opadłych liści i innych roślinnych resztek. Konieczny jest również oprysk preparatem, który zniszczy grzyba: Switch 62,5 WG lub Signum 33 WG.
Drobna plamistość liści drzew pestkowych
Drobna plamistość liści drzew pestkowych to również choroba grzybowa, którą wywołuje Blumeriella jaapii. Atakuje drzewka wczesną wiosną zaczynając od najniżej rosnących liści, przenosi się bowiem na drzewa z podłoża, w którym zimuje wśród opadłych, zainfekowanych resztek roślinnych. Deszcz i wiatr są nośnikami zarodników workowatych, które powstają po zimie. Dochodzi wówczas do infekcji pierwotnej. Na liściach z czasem rozwijają się zarodniki konidialne, które również przenoszone z wiatrem lub deszczem dokonują infekcji wtórnej. Tym sposobem zarażone zostają kolejne liście i kolejne drzewa rosnące obok.
Objawy choroby widoczne są głownie na liściach w postaci drobnych bladozielonych plamek przy brzegach blaszki liściowej, które z czasem ciemnieją, aż stają się brunatne. Na dolnej stronie liści, w obrębie plam powstają zgrubienia, siedliska zarodników konidialnych. Palmy z czasem się powiększając zajmując całe powierzchnie liści, które żółkną i opadają. W skrajnych przypadkach drzewo potrafi pozostać całkowicie bez liści, choć do zbiorów owoców jeszcze daleko. Skutek jest taki, że drzewo zatraca zdolność do fotosyntezy, co je ogromnie osłania i pozbawia mrozoodporności. Owoce są drobne i w zasadzie bez wartości.
Drobna plamistość liści wiśni powinna być zwalczana preparatem Syllit 65 WP.
Gorzka zgnilizna wiśni
Gorzka zgnilizna wiśni to groźna choroba grzybowa, która atakuje często dojrzewające już owoce. Grzyb wywołujący chorobę to Glomerella cingulata, którego stadium anamorficznym (rozmnażającym się bezpłciowo) jest Colletotrichum gloeosporioides.
Patogeny grzyba zimują w opadłych, zmumifikowanych wiśniach, w mumiach wiszących na drzewach, ale również w zagłębieniach kory. Wiosną budzą się do życia, a za transport na rośliny służą im wiatr, deszcz i owady. By owoce zostały porażone musi być bardzo ciepło (ok. 28°C) i bardzo wilgotno. Do wnętrza owoców wnikają poprzez uszkodzenia na skórce.
Pierwszymi objawami choroby są pojawiające się na owocach matowe plamy, które z czasem stają się brunatne i wklęsłe, a miejsca ich występowania w końcu zasychają. Jeśli jednak w powietrzu jest dużo wilgoci, w ich obrębie owoce zaczynają gnić i pojawiają się śluzowate wycieki zarodników.
By uniknąć pojawienia się choroby należy systematycznie przycinać pędy wiśni. Korona nie może być zbyt gęsta, by zmoczone deszczem liście i owoce szybko wysychały. Wszystkie rany po cięciach pędów i konarów należy zabezpieczać maścią ogrodniczą, narzędzia dezynfekować mydłem potasowym i koniecznie usuwać wiszące na gałęziach mumie oraz wygrabiać i utylizować resztki roślinne spod drzew. W walce z gorzką zgnilizną wiśni pomoże preparat Switch 62,5 WG.
Szkodniki wiśni - jak rozpoznać i zwalczać?
Nie ma wielu szkodników, które atakują wiśnie, jednak już te, które są mogą wyrządzić bardzo poważne szkody w uprawach. Wszystko zależy od ich populacji. Są sezony, w których owoce są pyszne i zdrowe, są jednak również takie, gdy nasilenie szkodników jest tak duże, że znalezienie wiśni bez robaka w środku graniczy z cudem. Sprawczyniami tego nieszczęścia są muchy, których larwy rozwijają się wewnątrz owoców.
Nasionnica trześniówka i Nasionnica czeremchówka
Najgroźniejszymi szkodnikami wiśni są Nasionnica trześniówka (Rhagoletis cerasi) oraz Nasionnica czeremchówka (Rhagoletis cingulata), przy czym ta druga została zaobserwowana w Polsce dopiero w roku 2009. Jednak obydwie muchy są prawdziwym utrapieniem sadowników. Objawy uszkodzeń powodowanych przez obydwa szkodniki są w zasadzie takie same. I obydwa gatunki żerują na terenie całej Polski. Ich liczebność jest różna w różnych sezonach.
Nasionnice zimują pod ziemią, a gdy temperatura zaczyna przekraczać 12oC muchy zaczynają wylatywać i ich obloty trwają aż do zbiorów najpóźniejszych odmian wiśni (i czereśni). Swoje jaja (w ilości ok. 30 sztuk, a potrafią złożyć ich nawet 200) składają wewnątrz owoców po uprzednim nacięciu ich skórki. Oczywiście jedno jajo to jeden owoc, choć zdarza się, że mogą się w nim znaleźć i 3. Z jaj wylęgają się larwy, które są białe, beznogie i mają do 4 mm długości. Wyjadają miąższ pozostawiając po sobie odchody. Owoce takie nie nadają się do konsumpcji. Gdy przychodzi odpowiedni moment opuszczają owoc i spadają na ziemię, formują bobówkę i w niej się przepoczwarzają. A wszystko to tuż pod powierzchnią ziemi, dlatego warto dokładnie wszystko spod drzew wygrabiać.
Do zwalczania nasionnic stosuje się preparat Mospilan 20 SP.
Mszyca czereśniowa na wiśni
Mszyca czereśniowa (Myzus cerasi) jest szkodnikiem często atakującym wiśnie, ale stopień jej szkodliwości zależy liczebności w danym sezonie. Ten gatunek jest koloru czarnego, natomiast larwy mszycy czereśniowej na wiśni są ciemnobrązowe lub również czarne. Zimuje na wiśniach i czereśniach i na nich od wiosny żeruje, ale jej żywicielem wiosną jest również czeremcha. Latem natomiast stołuje się przeważnie na przytulii, chwaście rosnącym wśród zbóż.
Niestety coraz częściej gatunek ten atakuje wiśnie w bardzo dużej liczbie, żerując w bardzo liczebnych, zwartych grupach na spodzie liści. Najchętniej jednak całe kolonie pojawiają się na najmłodszych pędach i liściach, szczelnie je oblepiając. W związku z tym, że szkodniki nakłuwają powierzchnie na których żerują i wysysają z nich soki, w miejscach tych pojawiają się początkowo żółtawe plamki, po czym liście ulegają deformacji, a następnie obumierają a wierzchołki pędów skręcają się i zasychają. Drzewo takie przestaje rosnąć.
Często zdarza się również, że mszyca żeruje na zawiązkach owoców i młodych owocach, znacząco obniżając plony. Ale na tym nie kończy się szkodliwość mszyc czereśniowych na wiśniach. Wysysając soki mszyca wydziela duże ilości lepkiej spadzi, która nie tylko hamuje procesy fotosyntezy, ale staje się siedliskiem grzybów sadzakowych, wywołujących choroby grzybowe. A i sama mszyca często jest nosicielem groźnych chorób wirusowych.
Do zwalczania mszyc dostępnych jest sporo preparatów. Już wczesną wiosną warto zastosować te na bazie oleju, które odetną szkodnikom dostęp powietrza i tym samym w sposób naturalny i skuteczny można się ich pozbyć. Oprysk Multi-Insekt Spray, Agrocover Spray czy Emulpar Spray warto zastosować zanim jeszcze z jaj wylęgną się larwy. Mszycę czereśniową na wiśni zwalczać można również środkami ochrony roślin jak: Polysect Ultra Hobby AL czy Mospilan 20 SP.
Przędziorki na wiśni
Na drzewach wiśni szkody wyrządzają dwa przędziorki: Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae Koch) oraz Przędziorek głogowiec (Tetranychus viennensis Zacher.).
Przędziorek chmielowiec umiejscawia się na spodzie blaszki liściowej i tam otulony delikatną przędzą żeruje uszkadzając liście. Objawia się to plamkami na wierzchniej stronie liści, a skutek jest taki, że te przedwcześnie opadają. Osłabia to drzewa i wpływa na ich mrozoodporność. Upalne i sucho lato sprzyja rozwojowi przędziorków, a najliczniejsze pokolenia przychodzą na świat w lipcu i sierpniu. A pokoleń może w sezonie być nawet 4-5.
Równie szkodliwy jest przędziorek głogowiec, który w sezonach, gdy lato jest gorące i suche może wydać na świat 4 a nawet 6 pokoleń. Wysysając zawartość komórek liści powoduje ich przedwczesne opadania i sprawia, że drzewka słabną i tracą swą mrozoodporność. Konsekwencją pojawienia się przędziorków zawsze są obniżone plony.
Do zwalczania przędziorków na wiśni zastosować można Ortus 05 SC, Floramite 240 SC lub Agrocover Spray, który jest preparatem naturalnym.
