Prawidłowo prowadzony trawnik powinien składać się wyłącznie z traw. Każda inna roślina jest chwastem i stanowi odstępstwo od normy. W praktyce bywa ciężko uchronić trawnik przed chwastami, bo niewielkie nasiona roślin mogą być przenoszone przez wiatr, ptaki, zwierzęta a nawet przez nas samych – choć zupełnie nieświadomie. Jak rozpoznać poszczególne gatunki najczęściej występujących chwastów i skutecznie je wyeliminować? Zapraszamy do lektury.
Dlaczego dochodzi do zachwaszczenia trawnika?
Chwasty mogą stanowić spory problem. Zwykle rosną zdecydowanie szybciej niż trawa, szybko się rozprzestrzeniają i są silniejsze, stanowiąc konkurencję dla mniej odpornych traw, zabierając im wodę i składniki odżywcze. Możemy wyliczyć szereg sytuacji, które przyczyniają się do szybkiego zachwaszczenia murawy. Należą do nich:
- podłoże ubogie w składniki pokarmowe,
- podłoże za mocno nawiezione,
- zakładanie trawnika w miejscach mocno ocienionych,
- nieprawidłowa pielęgnacja (przede wszystkim zbyt wysokie koszenie),
- zakładanie trawnika na podłożu nieoczyszczonym z chwastów lub dowiezienie nieoczyszczonego podłoża,
- długotrwała susza,
- zbita, ciężka gleba.
Czytaj także... 5 najczęstszych chorób trawnika – jak je rozpoznać i im przeciwdziałać?
Najczęściej spotykane chwasty na naszych trawnikach
Mniszek lekarski
Choć mniszek jest bardzo przydatnym w domowej apteczce ziołem i nasze babcie chętnie go zbierały, na ogrodowej murawie niekoniecznie jest zbyt pożądanym gościem. Niestety jako chwast jest dość uciążliwy - dzięki silnemu systemowi korzeniowemu świetnie radzi sobie podczas suszy, a jego nasiona, popularne dmuchawce, bardzo łatwo roznoszone są przez wiatr. Również niskie koszenie niespecjalnie mniszka wzrusza - koszony regularnie będzie po prostu wytwarzał krótsze łodygi i zakwitał szybciej.
Z mniszkiem najskuteczniej walczy się z pomocą herbicydów selektywnych, np. preparatu Mniszek Ultra 070 EW. Przy niewielkiej inwazji można próbować wycinania rośliny wraz z korzeniem, przy pomocy dłutowatej łopatki. Ten zabieg będzie skuteczny jednak tylko wtedy, gdy usuniemy dokładnie cały korzeń. Mniszek ma bowiem niesamowitą zdolność odradzania się z jego najmniejszego fragmentu. Plewienia najlepiej jest podjąć się jak najwcześniej – w momencie gdy pojawią się pierwsze liście, na długo przed kwitnieniem
Perz właściwy
Perz jest cenionym surowcem zielarskim, ze względu na dużą zawartość potasu, witaminy C czy krzemionki. Na przydomowym trawniku jednak widzimy go niechętnie. To również dość trudny zawodnik. Mocny system korzeniowy i rozległe rozłogi sprawiają, że trudno pozbyć się go szybko i skutecznie. Dodatkowo nie działają na niego środki chemiczne przeznaczone dla innych chwastów. Perz jest odmianą trawy i środki zwalczające perz uszkodzą również murawę.
Perz czuje się dobrze na każdej glebie, nie przeszkadza mu brak słońca czy zanieczyszczenia. Z łatwością rozwija się nie tylko na trawniku, ale obejmuje również rabaty kwiatowe czy grządki warzywne. Szybko rozwijający się perz zabiera trawie dostęp do wody i składników mineralnych, powoli ją wypierając, a produkowane przez niego substancje toksyczne mogą zagrażać rosnącej w pobliżu trawie i innym, pożądanym roślinom.
Jedynym wyjściem w walce z perzem jest częste, gruntowne i dokładne plewienie, które będzie wiązało się z uzupełnianiem powstałych po plewieniu ubytków – perz wychodzi wraz z całą bryłą korzeniową, po której pozostaje w murawie dość spore wgłębienie. Najlepiej uzupełnić je czystą ziemią, a nie tą z korzeni perzu, gdyż w przeciwnym razie ryzykujemy otrzepanie ziemi wraz z nasionami lub fragmentami chwastów. Pomocne w usuwaniu perzu będą regularne niskie koszenia trawnika. Zmuszają one roślinę do wzmożonego wytwarzania części naziemnych, co ograniczy wzrost korzeni i sprawi, że łatwiej będzie go usunąć.
Babka zwyczajna i babka lancetowata
Kolejna roślina, która występująca gdziekolwiek indziej może być pożądanym ziołem, jednak na trawniku jest niczym innym niż utrapieniem. Babka jest bardzo odporna, szybko przystosowuje się do niesprzyjających warunków, nie niszczy jej udeptywanie. Gęsty, wiązkowy system korzeniowy jest trudny do usunięcia. Nasiona babki potrafią przyczepić się do butów lub sierści zwierząt i w ten sposób roznoszone są w inne części trawnika.
Zarówno babka zwyczajna, jak i lancetowata, to roślina niezwykle ekspansywna i w krótkim czasie jedna przeoczona roślina może rozrosnąć się na większym obszarze, zagłuszając inne gatunki. Dodatkowo duże i rozłożyste liście babki może ograniczać trawie dostęp światła, powodując jej karłowacenie i zamieranie. Aby skuteczne pozbyć się babki najlepiej odpowiednio i regularnie nawozić trawnik, a chwasty usunąć ręcznie.
Koniczyny
Koniczyna obejmuje niemal 250 gatunków i występuje prawie w każdym zakątku globu. W Polsce mamy około 20 gatunków koniczyny. Jest to roślina zarówno dziko rosnąca, lecznicza, jak i pastewna. Jednak żadna z tych cech nie sprawia, że jest serdecznie witanym gościem na przydomowej murawie.
Najczęściej na trawniku spotkać można koniczynę białą i łąkową. Obie rośliny są odporne na udeptywanie czy niskie koszenie i dość szybko się regenerują. System korzeniowy stworzony z licznych i drobnych korzeni świetnie ukorzenia roślinę w glebie i pozwala na sprawne pobieranie wody i substancji odżywczych. Jej łatwość rozkrzewiania sprawia, że szybko zajmuje coraz większą powierzchnię, skutecznie wypierając inne rośliny, a jej gęste korzenie podkradają wodę i substancje odżywcze.
Jeśli szybko nie podejmiemy odpowiednich środków, wkrótce trawnik zacznie przypominać łąkę, a nie gładką murawę. Dodatkowo koniczyna, jako roślina miododajna, chętnie odwiedzana jest przez zapylacze – pszczoły, trzmiele i niektóre motyle. Jeśli więc nie życzymy sobie takiego towarzystwa pod stopami, lepiej przeciwdziałać nadmiernemu rozrostowi koniczyny.
Koniczyna świetnie rozwija się na kwaśnej glebie, jeśli więc się pojawiła, może to oznaczać, że podłoże ma nieodpowiednie pH. Często tam gdzie koniczyna, pojawia się również mech, który rozwija się wyłącznie na glebach kwaśnych. By pozbyć się koniczyny wystarczy zwykle odkwaszanie gleby i odpowiednia pielęgnacja trawnika.
Stokrotka pospolita
Ta niska, popularna bylina często bywa jednym z pierwszych oznak wiosny. I choć zwykle kojarzy się dość pozytywnie, wielbicielom gładkiej murawy potrafi spędzić sen z powiek.
Stokrotki, choć urocze, są gatunkiem mocno ekspansywnym i raczej nigdy nie kończy się na jednej, odosobnionej roślince w kącie trawnika. Ponieważ do prawidłowego wzrostu stokrotki potrzebują dużej ilości wody, z pewnością zabraknie tego surowca dla wschodzącej trawy, przez co trawnik wokół stokrotek może nie być gęsty i zwarty. W okresie kwitnienia żarłocznie pobierają z gleby składniki odżywcze, co również będzie miało wpływ na wygląd i gęstość murawy i łatwo mogą doprowadzić do usychania całych połaci trawy wokół nich.
Stokrotki należą do samosiejek – oznacza to, że rozsiewają się same, bez udziału człowieka, stąd trudno jest całkowicie zabezpieczyć się przed ich obecnością. Aby jednak nie dopuścić do ich katastrofalnej w skutkach ekspansji, należy podjąć kroki już w momencie zauważenia pierwszych roślin na murawie. Warto mechanicznie usunąć stokrotki, jeśli ich rozrost został w porę zauważony i ekspansja nie jest jeszcze wybujała. Z pewnością pomocne będzie odpowiednie nawiezienie trawnika, co wspomoże trawę w intensywnym krzewieniu i zmniejszy straty wynikające z pobierania przez stokrotki minerałów i wody z gleby.
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Piękny trawnik to ciężka praca, a w sprawie chwastów, równie ważna jest regularna i prawidłowa pielęgnacja trawnika, co odpowiednie jego założenie. W pierwszych latach po założeniu trawnika zdecydowanie mniej chwastów występuje tam, gdzie odpowiednio przyłożono się do oczyszczenia podłoża pod trawnik z chwastów i zanieczyszczeń. Z kolei do istotnych czynności pielęgnacyjnych, które również zmniejszają występowanie chwastów zaliczamy:
- regularne, dość niskie koszenie,
- prawidłowe nawożenie,
- usuwanie martwych części roślin i filcu (wertykulacja).
Są to zabiegi, mające na celu wzmocnienie trawy i przyspieszenie jej wzrostu, dzięki czemu będzie ona bardziej odporna na ewentualne szkody wynikające z pojawienia się chwastów i przez to, chwasty nie rozprzestrzenią się zbyt szybko.
Gdy jednak czynności pielęgnacyjne i pielenie zawiedzie, można wspomóc się chemią. Na rynku dostępne są dwa rodzaje herbicydów
- Herbicydy selektywne, to środki chemiczne działające na rośliny dwuliścienne i są całkowicie bezpieczne dla trawy. Herbicyd selektywny można rozpylić na powierzchni trawnika, bez obaw o rosnącą murawę (Starane Trawniki, Mniszek Ultra, Chwastox Trio)
- Herbicydy nieselektywne, to środki chemiczne o dużo szybszym działaniu, jednak niszczy on wszystkie rośliny, na których zostanie on zastosowany – również trawę (Sprinter 350 SL, Keeper Ogród, Avans RTU). Jest on jedynym herbicydem skutecznie eliminującym perz, jednak musimy zdawać sobie sprawę, że zniczy on również trawę w najbliższej okolicy oprysku. Można stosować go również na inne chwasty, zamiast oprysków przecierając liście i łodygi niepożądanych roślin środkiem chemicznym, jednak nie mamy gwarancji, że środek nie uszkodzi lub nie zniszczy trawnika w okolicy chwastu, przenikając do gleby na przykład w trakcie deszczu.
Dlatego herbicydy nieselektywne lepiej stosować tam, gdzie nie będą miały one kontaktu z trawą – na przykład wtedy, gdy chwasty wyrastają spomiędzy kostki brukowej lub płyt chodnikowych. Zastosowany na trawniku może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Bez względu na wybrany rodzaj środka, herbicyd najlepiej stosować około tygodnia po koszeniu, gdy chwasty mają odpowiednią masę liściową, która wchłonie środek.
