Bielenie drzew owocowych w ogrodzie – czy warto to robić i jak prawidłowo bielić?

Bielenie drzew, zwłaszcza owocowych, to bardzo istotny zabieg pielęgnacyjny, którego głównym zadaniem jest zapobieganie zimowym uszkodzeniom kory, znanym również pod nazwą zgorzeli mrozowych. Niestety, bardzo często jest ono wykonywane w nieodpowiednim czasie, przez co jego działanie antymrozowe jest znikome lub żadne. Jak prawidłowo przeprowadzić bielenie, by ustrzec się przed zimowymi uszkodzeniami kory i przemarzaniem drzewek? Czym i kiedy bielić? Na wszystkie te pytania odpowiadamy poniżej.

Dlaczego warto bielić drzewka owocowe?

Chociaż bielenie z pewnością dodaje nieco uroku zimowym sadom, nie jest ono zabiegiem estetycznym, a ma na celu zimową ochronę drzewa i zapobieganie jego przemarzaniu. Aby zrozumieć, w jaki sposób zwykłe wapno chroni drzewka przed mrozem, warto zapoznać się z zagadnieniem ran mrozowych.

Zwane również zgorzelinami mrozowymi uszkodzenia kory wynikające z niekorzystnego wpływu niskich temperatur, najczęściej pojawiają się w styczniu lub lutym. Nie jest to jednak regułą, ponieważ już pierwsze większe przymrozki, mogą doprowadzić do takich uszkodzeń, zwłaszcza u młodych drzewek.

Na powstawanie ran mrozowych ma wpływ nie tyle sam mróz ile różnica temperatur pomiędzy dniem a nocą. Zimowe słońce potrafi mocno rozgrzać korę i tkanki znajdujące się pod nią, rozhartowując je i pobudzając do życia. W nocy, gdy temperatura mocno się obniża, żywe tkanki roślin przemarzają w miejscach dziennego ogrzania. Pomiędzy korą a drewnem powstają puste przestrzenie, kora matowieje i wyraźnie oddziela się od tkanek znajdujących się pod nią. Uszkodzenia mrozowe mogą być widoczne gołym okiem, w postaci pionowych pęknięć kory, jednak często dochodzi do uszkodzeń wewnętrznych drzewa, objawiających się zbrązowieniem tkanek, pomimo braku widocznych pęknięć.

Powstałe pęknięcie mrozowe nie tylko osłabia jego warstwę ochronną, jaką jest kora, ale może prowadzić do dalszych uszkodzeń - przerwana bariera kory sprawia, że mróz ma lepszy dostęp do wewnętrznych tkanek. Co więcej, w nadchodzącej wiośnie, takie pęknięcia są zaproszeniem dla chorób i szkodników.

Najbardziej narażone na uszkodzenia mrozowe są młode drzewka, których kora jest jeszcze stosunkowo cienka, a one same nie są jeszcze w pełni odporne na niesprzyjające, zimowe warunki. Jednak pęknięcia powodowane przez wysokie dobowe amplitudy temperatur mogą dosięgnąć także starszych drzew, zmniejszając ich odporność, pogarszając kondycję, a w efekcie ograniczając plony. Najlepszym sposobem na zapobieganie pęknięciom mrozowym jest bielenie drzew. Pobielona kora ma zdolność odbijania promieni słonecznych, dzięki czemu nie nagrzewa się, przez co wahania temperatur oddziałujących na nią są w znacznym stopniu ograniczone. I to w zupełności wystarcza, by nie dopuścić do rozhartowania kory i ochronić drzewo przed zgubnym wpływem mrozu.

Przeczytaj również... Czy nadal okrywać rośliny na zimę?

Kiedy bielić drzewka owocowe?

Wokół bielenia narosło sporo mitów. Jednym z głównych jest twierdzenie, że bielenie ma zapobiegać inwazji szkodników lub że zastosowanie wapna niszczy szkodniki drzew zimujące pod korą. Z tego powodu można zauważyć, że często czynność bielenia przeprowadzana jest wczesną wiosną. Biorąc jednak pod uwagę, że wapno nie jest specjalnie skuteczne w walce ze szkodnikami, a rany mrozowe pojawiają się najczęściej w okresie od grudnia do lutego, z punktu widzenia pielęgnacji, późne bielenie nie ma najmniejszego sensu. Może mieć co najwyżej korzystny wpływ na estetykę, jednak na ogólną kondycję i dobrostan drzewa nie ma ono żadnego wpływu.

Dlatego tak istotne jest, by bielenie przeprowadzić przed nastaniem najsilniejszych mrozów, a nie po zakończeniu zimy.

Najlepszą praktyką jest wykonanie pierwszego bielenia na przełomie listopada i grudnia, powtarzając zabieg w razie konieczności (na przykład zmycia warstwy wapna przez deszcz lub śnieg). Czasami jeden zabieg wystarcza w zupełności, a czasem, dla dobra drzewa należy go powtarzać. Warstwa wapna powinna pokrywać pień i podstawy konarów od początku grudnia aż do nadejścia roztopów.

Jak bielić drzewka owocowe w ogrodzie?

Do bielenia drzew można wybrać gotowe preparaty dostępne w sklepach ogrodniczych (również u nas, np. gotowe do użycia rozcieńczone wapno marki Ekodarpol z wygodnym pędzlem), lub przygotować roztwór wapna samemu (korzystając np. z wapna o zwiększonej przyczepności marki Target).

Przy niewielkiej powierzchni wapnowania nie potrzeba żadnych specjalistycznych narzędzi - wystarczy gotowy roztwór wapna i pędzel. Zwłaszcza przy użyciu gotowych do wapnowania produktów pędzel będzie najskuteczniejszym narzędziem, ponieważ preparaty te są dosyć gęste, co sprawia, że lepiej trzymają się kory i nie spływają z niej.

W przypadku stosowania samodzielnie przygotowanego roztworu, a także w razie posiadania większej ilości drzew do wapnowania, warto skorzystać z pomocy specjalnych opryskiwaczy, służących właśnie do bielenia (np. dostępny w naszej ofercie Opryskiwacz do Bielenia Vega firmy Kwazar). Stosowanie opryskiwacza nie tylko znacznie skróci cały proces, ale pozwoli pobielić również wyższe partie drzew, które często są narażone na uszkodzenia mrozowe, a mimo to są pomijane podczas bielenia ręcznego, ze względu na ich ograniczoną dostępność.

Jak samodzielnie przygotować wapno do bielenia?

Na rynku obecnie można znaleźć różne formy wapna do bielenia drzewek. Spora część z nich jest wzbogacona o substancje poprawiające przyczepność i odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne. Takie wzbogacone wapno może być jednak znacznie droższe od swojej podstawowej wersji, co ma znaczenie zwłaszcza przy dużej ilości drzewek. Jednak wzbogaconą mieszankę do wapnowania można przygotować w domu samodzielnie.

Do bielenia świetnie nadaje się tlenek wapnia, czyli popularne wapno palone, wykorzystywane w budownictwie. Aby przygotować roztwór, należy rozpuścić 2 kg wapna w 10 l wody. Dla poprawienia przyczepności wystarczy dodać około 10% krochmalu na bazie mąki ziemniaczanej lub taką samą ilość białej farby emulsyjnej. Tak powstałym "mleczkiem" wapiennym można bielić drzewa, korzystając z pędzla lub specjalnego opryskiwacza do bielenia (filtry zwykłego opryskiwacza mogą ulec zapchaniu cząsteczkami stałymi, pływającymi w mleku wapniowym, dlatego zaleca się korzystanie z opryskiwaczy stworzonych właśnie do wapnowania).

Podczas bielenia, warto zwrócić uwagę na południową stronę drzew, pokrywając je warstwą wapna nieco wyżej. To właśnie południowa strona nagrzewa się najmocniej, dlatego warto bielić ją szczególnie uważnie, pokrywając porządnie wapnem każdy fragment kory.

Jeśli w poprzednich sezonach dochodziło do obgryzania młodych drzewek przez dzikie zwierzęta, warto, zamiast zwykłego preparatu do bielenia użyć produktu Hantus marki Agrecol. To produkt, który nie tylko chroni korę przed uszkodzeniami mrozowymi, ale dzięki dodatkowym substancjom zawartym w emulsji, zniechęca zwierzęta do podgryzania pni.

Przeczytaj również... Co warto mieć przygotowując się do wysiewu nasion? Praktyczny poradnik