Pastewne, cukrowe i trzcinowe. Buraki znane są w kilku odmianach i każda ma określone przeznaczenie. Na naszym stole najczęściej gości burak ćwikłowy, który ceniony jest nie tylko ze względu na smak, ale i na niebywałe właściwości. Wbrew pozorom jest to roślina niezbyt wymagająca w uprawie, a żeby uprawiać ładne i zdrowe okazy, wystarczy kilka podstawowych czynności. Burak ćwikłowy – jak uprawiać i pielęgnować tę roślinę? Na jakie choroby jest narażony i jakie szkodniki atakują go najczęściej?
Właściwości buraka ćwikłowego
Doceniany od setek lat głównie za wszechstronne, pozytywne działanie na organizm. Wykorzystywany do sałatek, zup, a nawet deserów. Stanowi bogate źródło wartościowych substancji odżywczych, zapobiega anemii, stabilizuje poziom cholesterolu, wzmacnia odporność.
A to nie wszystko, ponieważ sok z buraka obniża ciśnienie krwi, dodaje energii, a zawarte w buraku barwniki, to bardzo silne przeciwutleniacze wspomagające układ krwionośny.
Czytaj także... Burak ćwikłowy a liściowy - dlaczego warto uprawiać oba gatunki?
Zasady uprawy buraka ćwikłowego
Jak już wspomnieliśmy, burak ćwikłowy nie jest warzywem wymagającym. Warto jednak poznać kilka zasad uprawy i pielęgnacji, a w dalszej części przedstawimy również najczęstsze choroby oraz szkodniki buraka ćwikłowego.
Aby uprawa buraka ćwikłowego przyniosła oczekiwane efekty, należy pamiętać o kilku czynnikach. Jakie warunki preferuje?
- słoneczne i przewiewne stanowisko
- wysiewany w odległości 20-40 cm, na głębokość od 2 do 3 cm
- ziemia średnio zwięzła, gliniasta, o odczynie pH 6,5-7
- burak ćwikłowy nie lubi ziemi podmokłej oraz kwaśnej
Jeśli chodzi o odpowiednią pielęgnację, nie można zapomnieć o podlewaniu. Buraka ćwikłowego należy podlewać umiarkowanie i wyłącznie w okolicach korzenia – zbyt obfite spowoduje gnicie liści rośliny (botwiny), a także zwiększone ryzyko chorób grzybiczych.
Uprawa buraka ćwikłowego zalecana jest rok po nawożeniu organicznym, np. obornikiem. Aby uzyskać wiedzę co do zasobności gleby w składniki odżywcze, umożliwiającą dobranie odpowiednich dawek nawozów, warto wykonać stosowną analizę podłoża. Na ogół nawozy bogate w fosfor i potas, stosuje się w uprawie buraka ćwikłowego jesienią, natomiast azotowe tuż przed wysiewem rośliny.
Ważne! Zbyt duża ilość nawozu azotowego prowadzi najczęściej do osłabienia korzeni, a co więcej – może doprowadzić do nagromadzeniu się w korzeniach szkodliwych dla zdrowia azotanów oraz szczawianów.
Zawsze należy zapoznać się ze sposobem dawkowania nawozu, umieszczonym na opakowaniu. Tylko w ten sposób unikniemy możliwie nieodwracalnych w skutkach uszkodzeń rośliny, które przełożą się na jej stan, właściwości oraz smaku.
Choroby i szkodniki buraka ćwikłowego
Najczęściej spotykane choroby grzybowe w uprawie buraka to:
Mączniak prawdziwy – objawia się niewielkimi, szaro-białymi plamami, które w konsekwencji prowadzą do zamierania liści. Aby zapobiec rozwojowi mączniaków należy dbać o odpowiedni przewiew i suche liście. Można korzystać także z preparatów naturalnych, np. Polyversum WP lub Lecitec, natomiast po wystąpieniu objawów należy zastosować oprysk preparatem Topas 100 EC lub Amistar 250 SC.
Rdza buraka – choroba grzybowa, której najczęstszą przyczyną jest nadmierna wilgotność powietrza. Charakterystycznym objawem są brunatne poduszeczki, rozrzucone nierównomiernie na liściach. Chorobę tę zwalcza między innymi preparatem Switch 62,5 WG.
Brunatna plamistość liści – występująca na naci buraka, na której pojawiają się brunatno-szare plamy z ciemniejszą obwódką. Choroba ta często mylona jest z chwościkiem i może być równie niebezpieczna, ponieważ plamy te w późniejszym stadium łączą się w większe skupiska, powodując całkowite zasychanie, pękanie i kruszenie się liścia. Można ją zwalczać m.in. preparatem Scorpion 325 SC.
Chwościk – groźna choroba grzybowa buraka, która rozwija się w wysokich temperaturach i podczas zwiększonej wilgotności. Podobnie jak brunatna plamistość, objawia się plamami na liściach, które łączą się w większe skupiska, jednak w przypadku chwościka obwódka jest znacznie ciemniejsza, niemal brunatna. W walce z chwościkiem pomaga odpowiednio dobrany fungicyd, np. Switch 62,5 WG.
Zgnilizna twardzikowa – choroba grzybowa pojawiająca się na zebranych i źle przechowywanych korzeniach rośliny, na których zaczyna być widoczny biały, puszysty nalot. Choroba ta rozprzestrzenia się dosyć szybko – z czasem pokrywa całą powierzchnię warzywa oraz z łatwością przenosi się na inne egzemplarze. Często stosowanym środkiem zapobiegawczym i interwencyjnym jest środek grzybobójczy Switch 62,5 WG.
Szkodniki buraka ćwikłowego
- śmietka ćwiklana
- śmietka burakowa
- mszyca burakowa
- mątwik burakowy
Warto zaznaczyć, iż zarówno samo pojawienie się konkretnego szkodnika, jak i tempo jego rozwoju, w największym stopniu uwarunkowane jest położeniem geograficznym plantacji oraz warunkami atmosferycznymi. Większość z nich groźna jest w pierwszej fazie wzrostu rośliny, dlatego należy obserwować uprawę i dostosowywać środki zapobiegawcze do określonego zagrożenia. Ponadto, zbyt wczesne zastosowanie nawozów chemicznych, oprócz niechcianego szkodnika, zredukuje również pożyteczne owady, np. biedronki, będące naturalnymi wrogami chociażby mszycy burakowej.
Do zwalczania szkodników na warzywach warto zastosować preparaty naturalne, np. Pokrzywa, Agrocover lub Emulpar. Przy zbyt mocnym ataku szkodników niestety nie obejdzie się bez mocniejszych środków ochrony roślin. Do najczęściej wybieranych i najskuteczniejszych należą m. in.: Karate Zeon, Mospilan 20 SP lub Deltam.
