Światło jest jednym z niezbędnych czynników dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. O ile większość najczęściej uprawianych w domach gatunków świetnie radzi sobie z niedostatkiem światła w okresie zimowym, o tyle gatunki egzotyczne, której uprawy podejmujemy się coraz częściej, mogą potrzebować dodatkowego doświetlania dla prawidłowego rozwoju. Czy i kiedy warto doświetlać domowe rośliny?
Dlaczego doświetlanie roślin to dobry pomysł?
Światło i woda to najważniejsze czynniki w uprawie roślin. Światło jest niezbędne do przeprowadzania procesów fotosyntezy, które są kluczowe dla prawidłowego, zdrowego rozwoju rośliny. Odpowiednia ilość światła zapobiega brązowieniu liści czy wiotczeniu łodyg, a także zapewnia roślinie bujne kwitnienie i ma niebagatelny wpływ na odporność rośliny na choroby i ataki szkodników.
Są co prawda rośliny takie, jak paproć, dracena czy sansewieria, które nie lubią zbyt dużej ilości światła, jednak znaczna większość popularnych domowych roślin wolałaby otrzymywać więcej światła, niż jest to możliwe w naszej szerokości geograficznej.
Niestety dla wielu roślin egzotycznych ilość światła w okresie jesienno-zimowym jest niewystarczająca, nawet jeśli ich stałą ekspozycją jest zachodni lub południowy parapet. Część z nich dostosuje się i przetrwa te niedobory, jednak ich wzrost będzie spowolniony, kwitnienie mało obfite lub nie dojdzie do niego w ogóle, a roślina będzie bardziej podatna na choroby. Inne z kolei po jednym czy dwóch sezonach zimowych mogą zacząć obumierać i pomimo najszczerszych chęci umrą.
Sztuczne doświetlanie zimą roślin wybitnie światłolubnym jest prostym, niedrogim i skutecznym sposobem na rozwiązanie tego problemu. A na rynku dostępnych jest obecnie wiele żarówek i lamp do doświetlania roślin.
Jakie światło jest najlepsze?
Warunki do prawidłowego rozwoju zapewnia jedynie dostęp do pełnego widma światła. Tylko w ten sposób roślina będzie mogła bez przeszkód przeprowadzać procesy fotosyntezy, w czasie której roślina wytwarza związki pokarmowe. Chlorofil, zamknięty w komórkach roślin odpowiada nie tylko za soczystą zieleń liści, ale przede wszystkim ma za zadanie wychwytywać światło z otoczenia. To dlatego niedoświetlone rośliny bledną - przy niedoborach światła, chlorofilu jest mniej i komórki rośliny nie są nim wysycone.
Najpowszechniejszymi chlorofilami występującymi w roślinach są chlorofile "a" i "b". Te dwa barwniki odpowiadają za absorpcję światła niebieskiego i czerwonego, czyli o długości fali poniżej 480 nm (światło niebieskie) i pomiędzy 550 i 700 nm (światło czerwone). Z kolei światło zielone, o długości fali pomiędzy 480 a 550 nm nie jest przez chlorofil absorbowane w ogóle, ponieważ barwnik odbija światło tej barwy.
Czytaj także... Hartowanie roślin. Co to jest i jak hartujemy rośliny?
Czym charakteryzują się światła o konkretnej długości fali?
Światło niebieskie
Wzmacnia kwitnienie, pobudza rozwój i poprawia grubość liści. Światło o długości fali poniżej 480 nm wpływa na pracę aparatów szparkowych, za pomocą których dochodzi do wymiany gazowej pomiędzy rośliną a atmosferą. To także światło tej barwy odpowiada za zahamowanie nadmiernego wzrostu pędów, dzięki czemu roślina jest mocna i sztywna, a nie cienka i wiotka.
Światło czerwone
Światło o długości fal odpowiadającej czerwonej barwie ma wpływ na przedłużenie kwitnienia oraz na prawidłowy rozwój. Światło czerwone idealnie sprawdza się zarówno przy doświetlaniu domowych roślin ozdobnych, jak i w przypadku upraw halowych i szklarniowych (roślin ozdobnych, a także użytkowych). Warzywa i owoce rozwijają się i plonują znacznie lepiej przy doświetlaniu światłem o czerwonym widmie, ponieważ ma ono wpływ na zawiązywanie się owoców i nasion.
Światło białe
Także doświetlanie białym światłem może przynieść zauważalne efekty. Doświetlając białym światłem, należy jednak pamiętać, żeby wybrać żarówkę o odpowiedniej temperaturze barwy, która powinna wynosić co najmniej 6400 kelwinów (K). Odpowiednia barwa białego światła spowoduje szybsze kwitnienie i sprawi, że liście będą wybarwione bardziej intensywnie.
Wybór odpowiedniej lampy do doświetlania roślin
Jeśli zdecydujemy się na doświetlanie roślin zimą, warto poważnie zastanowić się nad wyborem odpowiedniej lampy. Z pewnością nie należy próbować doświetlania za pomocą najzwyklejszej żarówki, wyposażonej w wolframowy drucik wewnątrz szklanej bańki, ponieważ nie dość, że żarówki te nie emitują światła odpowiedniej barwy, to dodatkowo wytwarzają zbyt dużo ciepła, co może przynieść znacznie więcej szkody niż pożytku. Na rynku można znaleźć kilka rodzajów i typów lamp, spośród których można wybrać tą odpowiednią.
Lampy metahalogenkowe (MH) i sodowe (HPS)
Te dwa rodzaje lamp to najstarsze typy lamp oświetleniowych dla ogrodnictwa. Są stosowane wymiennie, na różnych etapach rozwoju roślin. Lampy HPS o widmie barowym są użytkowane głównie w czasie kwitnienia i owocowania, natomiast oświetlenie MH stosuje się w okresie wegetatywnym i w czasie ukorzeniania sadzonek, ponieważ niebieskie widmo światła korzystnie wpływa na proces rozwoju korzeni i stymulacje rozwoju w okresie spoczynku.
Są to lampy emitujące światło o sporej sile, a dodatkowo generują sporo ciepła, dlatego nie zaleca się ich stosowania w domu. Świetnie jednak sprawdzą się w przestronnej oranżerii, ogrodzie zimowym lub szklarni.
Lampy fluorescencyjne
Lampy fluorescencyjne wyposażono w żarówki typu CFL to tańsza alternatywa lamp MH/HPS i często polecane są osobom uprawiającym amatorsko rośliny w domu. Niewątpliwą zaletą oświetlenia tego typu jest ich stosunkowo niewielka cena, niski pobór mocy oraz niska temperatura pracy. Żarówki CFL są znacznie słabsze niż oświetlenie HPS, jednak w warunkach domowych bardzo dobrze sprawdzają się jako doświetlanie zimowe roślin i uzupełnienie dziennego światła.
Decydując się na ten typ oświetlenia należy pamiętać, że aby doświetlanie miało sens, żarówki muszą znajdować się w bezpośrednim pobliżu rośliny.
Technologia GROW LED
Doświetlanie LED-ami to obecnie najczęściej wybierany sposób na doświetlanie domowej uprawy. To technologia najbardziej energooszczędna, a przy tym najwydajniejsza. Żarówki LED mają bardzo długą żywotność, niskie koszty eksploatacji, a przy tym ich zróżnicowane parametry pozwalają na stworzenie systemu oświetleniowego dostosowanego do indywidualnych potrzeb każdej osobnej rośliny.
Doświetlanie roślin – praktyczne wskazówki
Podczas doświetlania zimowego roślin warto pamiętać o tym, że czas naświetlania czy natężenie promieni to istotne czynniki, których wartości różnią się w zależności od konkretnego gatunku. Większość popularnych roślin z terenów tropikalnych należy doświetlać żarówkami o natężeniu emitowanego światła między 2500 a 5000 luksów (lx).
Warto pamiętać również o tym, żeby promienie padały na roślinę pod różnymi kątami, dzięki temu roślina będzie równomiernie naświetlona z każdej strony. Doświetlanie odnosi najlepszy efekt, gdy trwa co najmniej 8 do 10 godzin na dobę i odbywa się regularnie. Tylko wtedy możemy zauważyć pozytywny wpływ światła na zimową kondycję domowych roślin egzotycznych.
