Nawet w najbardziej dopieszczonym ogrodzie może się zdarzyć, że rośliny zostaną zaatakowane przez chorobę grzybową lub padną ofiarą inwazji szkodników. I chociaż większość amatorów ogrodnictwa sięga po chemiczne środki ochrony roślin dopiero w ostateczności, dobrze jest mieć pewną wiedzę na temat ich stosowania, aby opryski były nie tylko skuteczne, ale i bezpieczne - zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. A w każdym razie jak najmniej szkodliwe.
Karencja i prewencja - co oznaczają?
Karencja i prewencja to najważniejsze określenia używane w kontekście środków ochrony roślin. Informację o nich można znaleźć na opakowaniu każdego środka. Co oznaczają te terminy?
Karencja, a w zasadzie okres karencji to czas, jaki musi minąć od dnia wykonania zabiegu (oprysku) do dnia zbioru rośliny przeznaczonej do spożycia. Często okres karencji tego samego środka jest różny dla różnych gatunków roślin uprawnych. Dlatego należy zwrócić uwagę zarówno na stosowany środek, jak i na konkretny rodzaj upraw. Jeśli zatem na opakowaniu jest informacja, że okres karencji środka X dla uprawy A wynosi 7 dni, to zbiory można rozpocząć ósmego dnia po wykonaniu oprysku. Zdecydowana większość środków ochrony roślin dostępnych dla hobbystów i ogrodników amatorów ma okres karencji 3 do 14 dni, chociaż są takie, u których ten okres wynosi nawet tylko 24 godziny.
Prewencja to z kolei okres, w którym ludzie i zwierzęta nie powinni stykać się z roślinami po wykonaniu na nich oprysku. Jest to informacja szczególnie ważna podczas wykonywania roślin kwitnących - zwłaszcza drzew i krzewów owocowych, ponieważ stosowane ochronnie środki owadobójcze są szkodliwe dla pszczół i innych zapylaczy. Przestrzeganie okresu prewencji pozwoli tak wybrać termin oprysku, by nie pokrywał się on z kwitnieniem roślin, a tym samym, nie stanowił takiego zagrożenia dla pszczół i innych owadów pożytecznych.
Przeczytaj również... Ekologiczne nawożenie i opryski - najpopularniejsze metody i preparaty
Bezwzględne przestrzeganie okresów karencji i prewencji to nie tylko dobra praktyka, ale tez podstawa zdrowej i etycznej uprawy. Okres prewencji pozwala chronić owady zapylające, które są tak istotne dla dobra planety, a z kolei okres karencji chroni samego ogrodnika i jego najbliższych, przed zatruciem pokarmowym środkiem ochrony roślin. Nie ulega zatem wątpliwości, że każdy ogrodnik stosujący chemiczne środki ochrony roślin powinien być zaznajomiony z tymi terminami.
Najpopularniejsze środki ochrony roślin i ich okresy karencji
W uprawach towarowych i rolniczych stosowanie środków ochrony roślin jest obwarowane wieloma zasadami. Aby móc legalnie je stosować, należy nie tylko mieć odpowiednie uprawnienia, ale także atestowany sprzęt. W uprawach amatorskich nie ma takich wymogów, a środki ochrony roślin dla hobbystów i ogrodników - amatorów można bez problemu kupić w każdym sklepie ogrodniczym. Warto jednak mieć chociaż minimalną wiedzę na temat stosowanych środków chemicznych, chociaż tych najpopularniejszych.
Fungicydy - środki zwalczające choroby roślin
Fungicydy to środki służące do zwalczania chorób grzybowych. Szara pleśń, zaraza ziemniaka, fytoftoroza – to tylko kilka z chorób, które najczęściej nękają przydomowe (i nie tylko) uprawy. Chociaż najlepszym sposobem na choroby grzybowe jest odpowiednia profilaktyka, może się zdarzyć, że choroba osiągnie stadium lub rozmiar, w którym nie pomogą naturalne preparaty i popularne, domowe sposoby. Wtedy, by uratować uprawę, należy sięgnąć po jeden z certyfikowanych fungicydów. Nawet wtedy, gdy choroby nie da się już opanować i rośliny nadają się tylko do usunięcia, warto glebę odkazić jednym z popularnych fungicydów.
- Miedzian® 50 WP to jeden z najpopularniejszych fungicydów nie tylko w użytku amatorskim. Jego szerokie spektrum działania pozwala zwalczać najpopularniejsze choroby grzybowe, między innymi zarazę ziemniaka, parcha jabłoni i gruszy, szarą pleśń, mączniaka rzekomego i wiele innych. Stąd niegasnąca popularność tego środka. Inną cechą zachęcającą do używania właśnie miedzianu jest fakt, że karencja dla pryskanych roślin wynosi 7 dni lub nie ma jej wcale, co zdecydowanie i znacznie upraszcza stosowanie. Zwłaszcza jeśli chorobą zarażona jest większa ilość upraw.
- Magnicur Energy 840 SL to środek o szerokim spectrum działania, leczący choroby odglebowe nie tylko roślin użytkowych ale także ozdobnych. Skutecznie zwalcza fytoftorozę, zgorzel siewek i sadzonek, zgniliznę korzeni i inne choroby mające swój początek w podłożu. Stosuje się go poprzez podlewanie, co pozwala na odkażenie gleby wokół zaatakowanej rośliny i znacząco zmniejsza ryzyko przeniesienia choroby. Środek ten ma nie tylko szerokie spektrum działania, ale także bardzo krótki okres karencji, który dla roślin jadalnych wynosi jedynie 3 dni. Oznacza to, że może zostać użyty nawet tuż przed zbiorami, co często pozwala na uratowanie plonów przed spisaniem na straty.
- Switch 62,5 WG to zamiennik popularnego, ale wycofanego ze sprzedaży Topsinu, który był uznawany za jeden z najskuteczniejszych środków grzybobójczych. Ma bardzo szerokie spektrum działania, pomagając w walce z szarą pleśnią, zgnilizną twardzikową, mączniakiem prawdziwym, antraknozą i innymi chorobami grzybowymi. Preparat może być stosowany w uprawie bardzo wielu gatunków, co czyni z niego naprawdę wszechstronny środek przeciw chorobom grzybowym. W zależności od uprawy okres karencji może wynosić 3 dni (papryka, bakłażan, ogórek), 7 dni (sałata i inne kapustne, marchew i inne korzeniowe), 14 dni (cebula, czosnek, seler) lub nawet 6 miesięcy (dla szparagów).
Insektycydy - środki zwalczające szkodniki roślin
Inwazja szkodników to zwykle problem, na który niewiele można poradzić. Owady mogą zostać przypadkiem przyniesione czy przylatują z wiatrem. I chociaż odpowiednia profilaktyka pozwala roślinie lepiej uporać się z inwazją szkodników, to nie chroni jej całkowicie. W początkowych fazach inwazji często sprawdzają się domowe sposoby i naturalne środki, jednak przy dużym nasileniu insektów, warto użyć odpowiednich środków chemicznych, zanim najeźdźcy doprowadzą nasze wypielęgnowane rośliny do śmierci lub zjedzą rosnące plony.
- Mospilan 20 SP to popularny preparat, zwalczający szkodniki warzyw oraz drzew i krzewów owocowych. Jego kontaktowe i żołądkowe działanie sprawia, że jest bardzo skuteczny nawet wtedy, gdy oprysk jest wykonywany podczas niesprzyjających warunków pogodowych. Można z powodzeniem stosować go do podlewania, w walce ze szkodnikami glebowymi. Skuteczny wobec szerokiego spektrum insektów, między innymi wobec mszyc, opuchlaków, stonki ziemniaczanej, wciornastków i innych. Okres karencji jest stały dla wszystkich roślin użytkowych i wynosi 14 dni, z wyjątkiem ziemniaków, dla których karencja wynosi 3 dni.
- Emulpar 940 EC to inny, dobrze znany ogrodnikom preparat, który oprócz szerokiego spektrum zwalczania szkodników jest też całkowicie bezpieczny dla środowiska, ponieważ nie zawiera żadnych chemicznych substancji. Skutecznie zwalcza mszyce, wciornastki, wełnowce, mączliki i wiele innych insektów wraz z ich formami żerującymi. Co więcej, jest całkowicie bezpieczny dla pszczół i innych zapylaczy, a o jego 100% bezpieczeństwie może świadczyć fakt, że preparat ten nie ma okresu karencji.
- Karate Zeon 050 SC to środek efektywnie zwalczający takie szkodniki jak stonka ziemniaczana, mszyce, wciornastki oraz różnego rodzaju gąsienice. Preparat można stosować do ochrony upraw kapusty głowiastej przed bielinkiem kapustnikiem, aronii przed zwójką różoweczką czy omacnicą jarzębianką albo cebuli przed śmietką cebulanką. Po wykonaniu oprysku okres karencji jest stały dla wszystkich rodzajów upraw i wynosi 7 dni.
Środki ochrony roślin w kontekście bezpieczeństwa owadów zapylających
Ekolodzy alarmują, że pogłowie pszczół i innych zapylaczy gwałtownie maleje, stąd podczas stosowania środków ochrony roślin należy mieć na względzie także dobro tych pożytecznych owadów. Do zatruć pszczół dochodzi najczęściej z powodu nieprawidłowo wykonywania oprysków. Dlatego każdy właściciel ogrodu, nawet najmniejszego, powinien znać podstawowe zasady wykonywania oprysków preparatami owadobójczymi, by zminimalizować ryzyko negatywnego wpływu na pszczoły i inne owady zapylające.
- oprysku nie wolno wykonywać podczas okresu tzw. oblotu pszczół (czyli czasu, w którym pszczoły zbierają nektar). Okres ten trwa zwykle od świtu do zmierzchu
- nie należy wykonywać oprysków w odległości mniejszej niż 20 m od pasiek
- przed opryskiem warto upewnić się, czy na kwiatach nie ma owadów zapylających
- w przypadku środków o wydłużonym okresie prewencji, którego stosowanie może prowadzić do długotrwałego zatrucia nektaru, należy oprysk przeprowadzić przed kwitnieniem lub po przekwitnięciu rośliny
