Prawidłowe opieka nad roślinami wymaga zwykle odpowiedniego ich nawożenia, w sposób, który zaspokoi wszystkie potrzeby roślin i zagwarantuje ich prawidłowy wzrost, bujne kwitnienie i ewentualne wysokie plony. Często również uprawa roślinna (zwłaszcza ogrodowa) będzie wymagała zastosowania środków ochrony roślin, które pozwolą na wyeliminowanie inwazji szkodników lub infekcji bakteriami i grzybami chorobotwórczymi.
W obu przypadkach półki sklepów ogrodniczych pełne są preparatów i środków, służących zarówno do nawożenia, jak i do oprysków interwencyjnych. Warto jednak zwrócić uwagę na środki ekologiczne, które dzięki wyeliminowaniu z ich składu szkodliwej chemii, są całkowicie bezpieczne dla środowiska, a skutecznością nie ustępują swoim chemicznym odpowiednikom.
Ekologiczne nawożenie – jak się do tego zabrać?
Odpowiednie nawożenie jest kluczowe w hodowli roślin – zarówno gdy chodzi o uprawy ogrodowe, jak i o hodowlę domowych roślin doniczkowych. Zróżnicowane zapotrzebowania żywieniowe roślin często mogą być zaspokojone wyłącznie poprzez podanie dodatkowych preparatów, bogatych w odpowiednie związki organiczne.
Nawozy ekologiczne to grupa nawozów, która nie tylko spełnia zapotrzebowanie żywieniowe wszystkich grup roślin, ale dzięki temu, że nawozy te zawierają wyłącznie naturalne komponenty, są całkowicie bezpieczne dla środowiska. Dodatkowo bardzo często składniki nawozów ekologicznych wpływają bezpośrednio na poprawę struktury gleby, użyźniając ją i zwiększając jej możliwości wchłaniania i zatrzymywania wody, co zwiększa odporność roślina na suszę.
Nawozy ekologiczne są stworzone na podstawie materii organicznej. Mogą to być pochodne odchodów zwierzęcych (różnorakie oborniki) lub na bazie resztek roślinnych (kompost, humus, torf).
Najpopularniejsze sposoby nawożenia ekologicznego
Na nawozy ekologiczne warto postawić zwłaszcza w uprawach amatorskich – w przydomowych ogrodach, na działkach lub w przypadku domowej uprawy doniczkowej. Stosowanie nawozów ekologicznych to nie tylko ukłon w stronę natury i ograniczenie szkodliwego wpływu chemii na środowisko, ale także oszczędność pieniędzy, a w przypadku upraw owocowych i warzywnych pozwala na uzyskanie zdrowych, smacznych i czystych od chemii plonów.
Do najbardziej popularnych nawozów naturalnych należą:
OBORNIK
Obornik jest popularnym i wartościowym nawozem organicznym pochodzenia zwierzęcego. W zależności od tego, od jakich zwierząt pochodzi, jego jakość i właściwości mogą być inne. Najczęściej użytkowanymi obornikami są oborniki pochodzące od bydła, koni i kur.
W przypadku stosowania obornika, zwłaszcza przez początkujących ogrodników, warto zwrócić uwagę na obornik w formie przekompostowanej lub granulowanej (np. oborniki bydlęcy granulowany Target), które są znacznie bezpieczniejsze w stosowaniu niż obornik świeży, którego niepoprawne użycie może prowadzić do przenawożenia.
Obornik zawiera dużą ilość substancji organicznych, które rozkładając się w glebie, użyźniają ją i poprawiają jej właściwości fizyczne, między innymi zwiększając sorpcyjność gleby.
Czytaj także... Rodzaje oborników i ich zastosowanie
KOMPOST
Kompost jest jedną z najzdrowszych form nawożenia ekologicznego, ponieważ jest on najbezpieczniejszy dla uprawianych roślin i najlepiej użyźnia podłoże. Stosowanie kompostu nie powoduje ryzyka przenawożenia, a bogactwo składników mineralnych pozwala na jego stosowanie w dowolnym terminie.
Kompost jest łatwy w samodzielnym pozyskiwaniu, a rozwijająca się technika pozwala na posiadanie kompostownika nawet na niewielkiej przestrzeni lub kompostowanie odpadków w specjalnych workach. Oczywiście w sklepach dostępy jest kompost granulowany, który może stanowić świetną alternatywę dla świeżego kompostu. To sposób dla ogrodników, którzy nie mają zbyt wiele miejsca w ogrodzie czy na działce na postawienie kompostownika czy pryzmy.
BIOHUMUS
Biohumus to produkt powstały dzięki pracy dżdżownic kalifornijskich, będący w efekcie przetrawionym przez dżdżownice kompostem, który, całkiem zasłużenie, zyskuje ostatnio dużą popularność. To bomba żywieniowa dla roślin, zawierająca nie tylko wszystkie potrzebne im składniki odżywcze, ale również kwasy humusowe (próchnicze) i kultury pożytecznych bakterii glebowych. Dzięki zastosowaniu biohumusu nie tylko zyskujemy wyraźnie żyźniejszą glebę, ale dzięki pożytecznym mikroorganizmom wspieramy jej samooczyszczanie ze szkodliwych związków chemicznych – w tym również metali ciężkich czy pozostałości po stosowanych poprzednio nawozach mineralnych.
Przeczytaj również... Czym jest biohumus i jak odpowiednio go stosować?
GNOJÓWKI, NAPARY, WYCIĄGI
Sposób nawożenia stosowany przez nasze prababcie i babcie, w ostatnim czasie zyskuje na popularności. Są to preparaty bogate w azot i potas, a niektóre z nich (np. gnojówka z pokrzywy lub wyciąg z czosnku) działają również odstraszająco na szkodniki i pomagają w leczeniu chorób grzybowych roślin.
Domowe nawozy ekologiczne
Przy niewielkich uprawach można pokusić się o „samodzielną produkcję” ekologicznych nawozów. I nie chodzi tutaj wcale o zakładanie kompostownika. Do nawożenia roślin można wykorzystać wiele z tego, co normalnie wyrzucamy do kosza, jak również popularnie rosnące rośliny, często uznawane za chwasty.
Jakie są proste i szybkie w wykonaniu domowe nawozy ekologiczne?
Fusy z kawy i herbaty
Są rośliny, które taki nawóz wręcz uwielbiają. Należą do nich głównie rośliny kwaśnolubne – borówki amerykańskie, żurawina, rododendrony i azalie, ale również róże czy marchew. Dodatkowo surowiec na nawóz jest zwykle pod ręką, bo kawa lub herbata są w każdym domu. Aby wykonać nawóz z fusów, należy je najpierw podsuszyć, a potem wymieszać z podłożem w stosunku 1:3 (fusy do gleby). Taką mieszanką podsypujemy rośliny, przekopując podłoże na głębokość 10-15 cm. Nawożenie fusami można wykonywać raz w miesiącu.
Skorupki jajek
Skorupki jaj zawierają dużo wapnia, które buduje ściany komórkowe roślin oraz wpływa na rozwój i wzrost korzeni. Przepis dla zabieganych jest bardzo prosty – wystarczy pokruszyć skorupki wokół rośliny i delikatnie przemieszać z ziemią, jednak działanie będzie lepsze, gdy najpierw zaleje się skorupki wodą i pozostawić tak na kilka dni, aż płyn zmętnieje. Następnie można podlać rośliny, jednak nie częściej niż co dwa tygodnie.
Nawóz ze skorupek jaj świetnie poprawia kondycję takich roślin jak piwonie, lawenda, cukinie, ogórki, pomidory oraz domowe rośliny doniczkowe.
Skórka z banana
Banany i ich skórki zawierają duże ilości potasu, który ma ogromne znaczenie w zasilaniu roślin kwitnących. Niedobory potasu mogą skutkować ubogim i krótkotrwałym kwitnieniem, dlatego skórki od bananów przydadzą się zarówno w domowej uprawie kwitnących roślin doniczkowych, jak i dla roślin ogrodowych, od których oczekujemy bujnego kwitnienia.
Można zakopać świeżą skórkę wprost do ziemi, jednak lepsze działanie uzyska się, krusząc mocno wysuszoną skórkę i obsypując nią roślinę. Można także proszek taki rozpuścić w wodzie używanej do podlewania
Gnojówki
Gnojówka z pokrzywy, wrotyczu czy skrzypu polnego to dobry sposób nie tylko na nawożenie roślin, ale również odstraszanie szkodników. Przepis na gnojówkę zależy od rośliny użytej do jej produkcji, jednak w każdym wypadku należy pozostawić miksturę na kilka dni, aby dać roślinom sfermentować. Domowa produkcja gnojówki jest jednak zalecana wyłącznie dla posiadaczy ogrodów, ponieważ dojrzewająca gnojówka wydziela dość nieprzyjemny zapach, co uniemożliwia jej produkcję w pomieszczeniach.
Ekologiczne opryski – dlaczego warto?
W przypadku wykrycia szkodników upraw lub trawiącej rośliny choroby, stajemy przed wyborem odpowiedniego środka. Do niedawna uważano, że tylko sztucznie stworzone preparaty chemiczne są wystarczająco skuteczne. Na szczęście nie jest to prawdą. Ekologiczne środki ochrony roślin, odpowiednio dobrane i użyte mogą nie tylko być równie skuteczne co środki chemiczne, ale pozwolą uniknąć szkodliwego wpływu na środowisko naturalne i, w przypadku roślin jadalnych, umożliwią uzyskanie plonów nieskażonych chemią.
Czytaj także... Wiosenne opryski w ogrodzie - które jako pierwsze?
Spora część dostępnych w sklepach ekologicznych środków owadobójczych stworzona jest na bazie olejów (np. Agrocover na bazie oleju rycynowego czy Emulpar na bazie oleju rydzowego), które działając na szkodniki powierzchniowo, tworzą na ich pancerzach powłokę uniemożliwiającą insektom oddychanie, co prowadzi do ich zamierania. Skuteczne są również środki zawierające odpowiednie szczepy bakterii, które wnikając do wnętrza insektów, powodują spustoszenie w ich organizmach, w ten sposób je eliminując - przykładem może być preparat Lepinox Plus na ćmę bukszpanową.
Większość ekologicznych środków ochrony roślin, oprócz składników działających owadobójczo bądź grzybobójczo, zawiera również szereg komponentów wzmacniających roślinę i pomagających uporać się z infekcją bądź inwazją szkodników, wpływając na poprawę odporności rośliny i jej stan ogólny.
Opryski ekologiczne mają być nie tylko skuteczne, ale przede wszystkim bezpieczne. Nie tylko dla środowiska w ogóle, ale także dla owadów uznawanych za pożyteczne – takich jak pszczoły i inne zapylacze.
Podobnie, jak w przypadku ekologicznych nawozów, również część środków ochrony roślin można z powodzeniem przygotować we własnej kuchni. Do najpopularniejszych domowych preparatów do oprysku należą:
Wyciąg z czosnku
Czosnek jest skutecznym remedium na choroby bakteryjne i grzybowe, ale również działa odstraszająco na wiele szkodników, np. mszyce, przędziorki, połyśnicę marchwiankę lub wielkopąkowca porzeczkowego. Aby przygotować czosnkowy preparat wystarczy rozetrzeć 200 g czosnku i następnie odstawić na 4 dni lub w wersji dla niecierpliwych, odstawić na 24 godziny, a następnie gotować 30 minut.
Ekstrakt z wrotyczu
Wrotycz jest znanym ziołem działającym przeciwpasożytniczo, które przez lata zapomniane, wraca obecnie do łask. Ekstrakt z ziela wrotyczu jest skuteczny w walce z takimi szkodnikami jak pchełki, mszyce, mrówki, opuchlak truskawkowiec czy mączlik szklarniowy. Przepis na oprysk jest bardzo szybki - wystarczy zalać wrzątkiem pół kilograma świeżego ziela lub 75 g suszu i już po pół godziny można stosować na roślinach.
Wrotycz świetnie sprawdzi się jako surowiec na gnojówkę i w tej postaci pomoże pozbyć się pędraków i wszystkich innych szkodników żyjących w glebie. Kilogram ziela należy zalać 10 litrami wody i odstawić na dwa — trzy tygodnie, do momentu aż ciecz przestanie się pienić. Przecedzony płyn należy rozcieńczyć wodą w stosunku 1:15 i stosować do podlewania lub w opryskach.
Oprysk z łusek cebuli
Skuteczny w walce z mszycami, skoczkami i przędziorkami. Polecany zwłaszcza dla roślin balkonowych. 20 g łusek cebulowych należy gotować przez pół godziny w litrze wody i opryskiwać rośliny po ostygnięciu.
