Ochrona przed chorobami i szkodnikami, odpowiednie przycinanie oraz zbilansowane nawożenie roślin to trzy najważniejsze zabiegi, które będą determinowały jakość i wielkość plonów z drzew i krzewów owocowych. Spośród wyżej wymienionych to opryski zazwyczaj stanowią duże wyzwanie dla ogrodników amatorów. W jaki sposób je wykonywać, w jakich terminach oraz którymi preparatami – podpowiadamy w tym artykule.
Dlaczego opryski wiosenne są tak ważne w uprawie roślin?
Wiosna to dla większości drzew i krzewów owocowych kluczowy moment w całym sezonie wegetacyjnym. To właśnie w okresie ocieplenia rozpoczynają one swój rozwój, który będzie trwał aż do późnej jesieni. Na nasze nieszczęście, wiele patogenów grzybowych, bakteryjnych oraz szkodników również zaczyna budzić się z zimowego letargu. W dodatku są głodne i mają na celu w jak największym stopniu zwiększyć swoją populację. Aby ochronić rośliny przed atakiem na ich zdrowie, a może nawet życie, trzeba być przygotowanym do działania już od pierwszych cieplejszych dni.
Niestety nie da się precyzyjnie wyznaczyć konkretnego dnia w kalendarzu, w którym moglibyśmy wykonać zabiegi ochronne. Termin ten każdego roku jest różny. Głównym czynnikiem, który będzie determinował wykonanie oprysku jest pogoda, a ściślej mówiąc - temperatura powietrza.
Po pierwsze, temperatura powietrza będzie wpływała na rozpoczęcie i tempo wegetacji roślin. Po drugie, będzie także determinowała termin wybudzenia oraz szybkość namnażania się patogenów. Zazwyczaj oba zjawiska są ze sobą ściśle powiązane, dlatego obserwując rośliny w ogrodzie będziemy w stanie określić czy to właśnie już ten dzień będzie dobry do wykonania oprysku. Warto mieć także na uwadze, że dla prawie każdej rośliny ten termin będzie inny. Najpopularniejsze z nich przedstawiliśmy w dalszej części artykułu.
Opryski brzoskwini i moreli
Kędzierzawość liści brzoskwini
Popularna „kędzierzawka” to choroba, która stanowi największe nagrożenie dla plonów brzoskwini oraz moreli. Objawia się deformacją liści, czerwonymi przebarwieniami, a przy mocnym nasileniu może nastąpić zamieranie kwiatów i pędów. W konsekwencji wzrost, rozwój i plonowanie drzew brzoskwini jest znacznie osłabione lub całkiem zahamowane.
W zwalczaniu tej choroby można przyjąć dwa scenariusze postępowania.
Pierwszy z nich zaczyna się jesienią. Wtedy to, po opadnięciu liści, należy wykonać oprysk preparatem miedziowym, np. Miedzian Extra 350 SC. Wówczas na wiosnę, w fazie bezlistnej, można skorzystać z ekologicznych środków do zapobiegania rozwojowi kędzierzawości. Wybierając ścieżkę ekologiczną warto sięgnąć np. po Evasiol, który jest produktem na bazie wyciągu ze skrzypu polnego, mającego właściwości grzybobójcze lub Lecitec – środek oparty na lecytynie. Lecytyna wzmacnia rośliny, wpływa na pogrubienie ich błon komórkowych i tym samym chroni przed wnikaniem patogenów. Oba preparaty można stosować naprzemiennie, a dzięki temu, że są to preparaty ekologiczne nie trzeba martwić się negatywnymi skutkami ich stosowania. Takie działanie może pozwolić na całkowite zrezygnowanie ze stosowania chemicznych fungicydów w walce z kędzierzawością liści brzoskwini.
Dla osób, które chcą mieć większą nadzieję, że choroba nie powróci polecamy zastosować mocniejsze środki np. Syllit 65 WP. Ten popularny środek w walce z chorobami brzoskwini jest chętnie wybierany przed ogrodników amatorów, ponieważ jego szkodliwość dla środowiska jest stosunkowo niewielka, a zapobiegawcze działanie stosunkowo wysokie.
Czytaj również... Syllit czy Miedzian? Czym chronić brzoskwinię przed kędzierzawością?
Drugi scenariusz ochrony brzoskwini przed kędzierzawością to rozpoczęcie sezonu opryskiem z miedzią. Na przedwiośniu, w lutym, w okresie bezlistnym należy przeprowadzić pierwszy zabieg. Do kolejnego oprysku, już w kluczowej fazie pękania pąków, warto wybrać inny środek, np. wyżej wymieniony Syllit 65 WP. Zróżnicowanie substancji aktywnej da większe szanse na to, że grzyb się nie uodporni. Oprysk na kędzierzawość Syllitem warto powtórzyć także po przekwitnięciu rośliny, gdy liście są już wykształcone.
W obu scenariuszach niezwykle ważnym jest termin przeprowadzenia wiosennego zabiegu. Moment pękania pąków liściowych jest tutaj punktem newralgicznym, ponieważ właśnie wtedy patogen wnika do rośliny. Tylko odpowiednio przeprowadzony zabieg oprysku może przyczynić się do zwalczania choroby. Dodatkowym ważnym czynnikiem jest panująca w tym dniu temperatura – musi ona wynosić minimum 6oC.
Opryski jabłoni i gruszy
Parch
Pierwsze objawy parcha pojawiają się na liściach – regularne, jasnozielone plamy, które z czasem brunatnieją. W późniejszym czasie choroba objawia się w momencie zawiązywania owoców. Na zawiązkach właśnie pojawiają się brunatne plamy, które z czasem stają się twarde. Plamy te nie znikają w trakcie wzrostu owoców, a w późniejszym czasie dorosłe owoce mogą się deformować lub pękać.
Aby ochronić rośliny przed parchem należy regularnie wygrabiać opadnięte liście spod drzew. W nich właśnie zimują formy przetrwalnikowe patogenu. To jednak może okazać się za mało, dlatego warto wspomóc roślinę stosując odpowiednie preparaty grzybobójcze. Zabiegi należy przeprowadzać przez cały sezon, zaczynając od wiosny. Pierwszy z nich już w tzw. fazie zielonego pąka, stosując preparat miedziowy. Kolejne zabiegi należy wykonywać z godnie z zaleceniami producenta. Warto stosować różne środki, zwierające inną substancję aktywną, aby nie dopuścić do uodpornienia się grzyba.
Czytaj również... Parch na jabłoni - skąd się bierze i jak z nim walczyć?
Mączniak
Biały nalot na liściach to znak, że rośliny zaatakował mączniak. I choć choroba w początkowej fazie nie jest bardzo inwazyjna dla rośliny, to przy dużym nasileniu stanowi ogromne zagrożenie nie tylko dla roślin owocowych, ale także dla ozdobnych i warzyw. Aby nie dopuścić do pojawienia się grzyba, już w fazie tzw. mysiego uszka (pękanie pąków liściowych) należy zacząć ochronę. Do pierwszych zabiegów warto skorzystać z preparatów siarkowych, np. Siarkol 800 SC. lub Siarkol Extra 80 WP. Zabezpieczą one malutkie liście przed porastaniem grzybni do tkanek oraz ograniczą przenoszenie się patogenu po roślinie. Oprysk tego typu środkami można powtarzać nawet co tydzień, przez 2-3 tygodnie, do momentu rozpoczęcia kwitnienia.
Drugi zabieg należy przeprowadzić w fazie różowego pąka kwiatowego. Tutaj zaleca się aby sięgnąć po mocniejsze fungicydy np. Topas 100 EC lub Scorpion 325 SC. Ten zabieg będzie kluczowym w całym sezonie wegetacyjnym i pozwoli pozbyć się zeszłorocznych grzybni, które przezimowały w roślinie.
Czytaj także... Mączniak rzekomy a prawdziwy - czym się różnią i jak je zwalczać?
Opryski wiśni i czereśni
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych - monilioza
W uprawie wiśni i czereśni najgroźniejszą chorobą jaka może zaatakować drzewa jest brunatna zgnilizna drzew pestkowych, inaczej nazywana moniliozą. Grzyb w pierwszej kolejności infekuje kwiaty, które najpierw brunatnieją, a następnie całkowicie zamierają. Innym objawem choroby są żywiczno-gumowate wycieki z pędów, które w późniejszym czasie zamierają. Wreszcie patogen dociera do owoców, które gniją i pokrywają się szarym nalotem. W takim stanie mogą pozostawać na drzewie do zimy, tworząc tzw. mumie. Aby ochronić rośliny należy, w czasie ich kwitnienia, wykonać oprysk preparatem Signum 33 WG w dawce 10 g na 5 litrów wody lub Switch 62,5 WG w dawce 1 g na 1 litr wody. Oba preparaty mają działanie zapobiegawcze oraz interwencyjne.
W walce z chorobą pomoże także całkowite wycinanie porażonych pędów, aż do zdrowej tkanki. Zainfekowane części roślin należy spalić aby nie doszło do przeniesienia zarodników na inne rośliny. W ten sposób nie tylko pozbędziemy się choroby z drzewa, ale również ograniczymy ryzyko porażenia w kolejnym roku.
Czytaj także... Choroby wiśni - jak rozpoznać i zwalczać?
Rak bakteryjny
Innym poważnym zagrożeniem dla wiśni i czereśni, a także innych drzew pestkowych jest rak bakteryjny. Stadia przetrwalnikowe tego patogenu zimują na korze pędów, aby wiosną zainfekować roślinę. Wnikają do wnętrza poprzez kwiaty lub otwarte rany roślin (powstałe np. poprzez cięcie lub po opadnięciu liści). Zaatakowane przez raka bakteryjnego kwiaty zaczynają brązowieć i zamierać. W późniejszym czasie zainfekowane zostają także pędy, które również zamierają. Bardzo charakterystycznym objawem zaatakowania przez raka bakteryjnego są wycieki żywiczne na pędach oraz powstawanie dużych ran i zrakowaceń. Aby chronić rośliny przed rakiem bakteryjnym należy w czasie ich kwitnienia wykonać oprysk preparatami zawierającymi w swoim składzie miedź, np. Miedzian 50 WP lub Miedzian Extra 350 SC.
Wiosenne opryski na szkodniki
Oprócz cyklicznych oprysków zapobiegających chorobom drzew i krzewów owocowych warto także wykonać zabiegi zapobiegawcze ochraniające rośliny przed szkodnikami. Na tym etapie wczesnowiosennym warto sięgać po preparaty ekologiczne, które mogą przyczynić się do likwidacji form zimujących, przetrwalnikowych i ograniczenia populacji szkodnika. Tego typu środki wyprodukowane są na bazie olejów, np. rydzowego (Emulpar 940 EC) lub parafinowego (Treol 770 EC).
W tym okresie szczególnie pomocne w monitorowaniu szkodników będą żółte tablice lepowe, tekturowe opaski na pnie drzew lub lep na szkodniki. Zawieszone na drzewach lub krzewach wyłapią niektóre dorosłe osobniki groźnych szkodników, np. muchówek, które atakują owoce czereśni. Będzie to dla nas sygnał do rozpoczęcia walki i ochrony roślin oraz plonów przez uszkodzeniami.
