Przydomowy kompostownik to dobre i tanie źródło wielu cennych związków organicznych dla roślin. Odpowiednio pielęgnowany, pomoże w utrzymaniu pulchnej i przewiewnej gleby i dostarczy roślinom dodatkową dawkę próchnicy, co korzystnie wpłynie na ich rozwój i ewentualne plony. Dlatego warto składować kompost z głową i odpowiednią wiedzą, aby móc jak najlepiej go wykorzystać.
Kompost – czym w ogóle jest?
Kompostem nazywamy nawóz organiczny, wytworzony głównie z odpadów roślinnych, powstający w procesie kompostowania, który jest reakcją tlenowego rozkładania resztek roślinnych przez mikroorganizmy. Główną zaletą zastosowania kompostu jest fakt, że skutecznie wzbogaca on glebę w próchnicę, stanowiącą źródło cennych mikroelementów i minerałów, a dodatkowo czyni on glebę bardziej przewiewną i pulchną. W przeciwieństwie do nawozów sklepowych czy obornika, stosując kompost nie ryzykujemy przenawożenia lub zatrucia środowiska chemikaliami. Kompost jest szczególnie polecany i chętnie stosowany w uprawach amatorskich – przydomowych warzywniakach, na ogródkach działkowych oraz w rolnictwie ekologicznym.
Proces dojrzewania kompostu
Dojrzewaniem kompostu nazywamy procesy rozkładu materiału organicznego zachodzące na kompostowniku lub w pryzmie kompostowej. Aby umożliwić odpowiednie zachodzenie procesów kompostowania, najrzadziej co 2 miesiące należy „przerabiać” materiał złożony w kompostowniku lub na pryzmie kompostowej. Przerabianie polega na przerzuceniu kompostu w sposób umożliwiający wierzchnim warstwom znalezienie się wewnątrz pryzmy, jednocześnie dolne warstwy wyciągając na wierzch – pozwoli to na stworzenie i utrzymanie warunków, które będą korzystne dla rozwoju mikroorganizmów odpowiedzialnych za procesy kompostowania i przyspieszy to dojrzewanie kompostu.
Pryzma czy kompostownik?
Kompostowanie w pryzmie nie wymaga od nas budowy dodatkowych struktur (kompostownika), dzięki temu jest prostsze i tańsze. Zakładanie pryzmy kompostowej może odbywać się w dowolnym momencie od wiosny do jesieni, gdy tylko temperatura jest powyżej zera. Miejsce na pryzmę powinno być osłonięte od wiatru i zacienione, ale jednocześnie przewiewne – nie możemy więc zakładać kompostownika w dołach czy obniżeniach terenu. Przed nadejściem mrozów pryzmę należy osłonić matami słomianymi. Niestety proces kompostowania na pryzmie może trwać nawet dwa lata, a dodatkowo jest to metoda mało estetyczna wizualnie.
Kompostownik pozwala utrzymać kompost w bardziej uporządkowanej formie. Dodatkowo zapewnia on ochronę przed wiatrem i nadmiernym wysuszeniem przez promienie słoneczne. W sprzedaży dostępne są nowoczesne termo kompostowniki, pozwalające na ekspresowe wytwarzanie wartościowego kompostu – nawet w dwa miesiące. Odpowiednia budowa ścianek zapewnia doskonałą termoizolację, podczas gdy system otworów i szczelin gwarantuje odpowiedni dostęp powietrza do wnętrza. Dodatkowo termo kompostowniki zapewniają nieprzerwany proces kompostowania nawet przy ujemnych temperaturach, podczas gdy na pryzmach i w zwyczajnych kompostownikach procesy te mocno spowalniają lub zatrzymują się niemal całkowicie w okresie zimowym.
Układanie warstw kompostu
Niezależnie od tego, czy decydujemy się na kompostownik czy pryzmę kompostową, podstawową czynnością jest ułożenie odpowiednich warstw kompostu. Od dołu:
- 20 cm warstwa drenażowa na dnie, składająca się z połamanych gałęzi (na spodzie) i mniejszych gałązek
- Warstwa pochłaniająca wymywane przez wodę składniki mineralne - zbudowana z torfu, słomy bądź ziemi ogrodowej. Można użyć również częściowo rozłożonego zeszłorocznego kompostu
- Kolejne warstwy to naprzemiennie materiał kompostowy przełożony ziemią ogrodową lub drobno pokruszoną gliną
Całość nie powinna być wyższa niż 1,5m a na środku warto uformować zagłębienie, które pozwoli na lepsze wnikanie wody do wnętrza kompostu. Aby uzyskać pełnowartościowy kompost powinie składać się on w 80% z odpadków organicznych, około 10% powinna stanowić ziemia i następne 10% - nawozy organiczne i mineralne.
Czytaj także...Kompostowanie w workach krok po kroku
Odpowiednie parametry kompostu
Właściwy poziom wilgoci i tlenu jest kluczowy dla odpowiedniego przebiegu procesów kompostowania. Poziom wilgoci najprościej sprawdzić ręcznie. Jeśli po ściśnięciu w garści odrobiny kompostu jest on miękki i zlepia się w bryłę, oznacza to, że zawartość wody jest optymalna. Jeśli nie zlepia się lub kruszy, należy go nawodnić, z kolei cieknąca z kompostu woda będzie świadczyła o zbyt dużej jej ilości.
W celu pomiaru nawilżenia kompostu można zaopatrzyć się w higrometr. Podręcznikowy kompost ma wilgotność rzędu 50-60%, jednak praktycznie kompost produkowany z odpadków domowych przy wilgotności 35-40% również będzie posiadał wszystkie niezbędne właściwości.
Natlenienie jest równie istotnym parametrem, ponieważ proces kompostowania jest procesem tlenowym i wymaga odpowiedniego poziomu tlenu aby przebiegać prawidłowo. Dlatego ważną czynnością jest przerzucanie kompostu nie rzadziej niż co 2 miesiące. Jeśli podczas tego procesu z kompostu będzie wydobywała się woń zgniłych jaj, będzie świadczyło to o zbyt małym natlenieniu dolnych warstw kompostu i zachodzących w nich procesach siarkowych.
Dobra praktyka kompostowania, kilka podstawowych zasad
Czego nie wrzucać na kompost?
- Kompost to nie śmietnik! Nie należy wrzucać tam resztek pochodzenia zwierzęcego, zwierzęcych odchodów, zadrukowanego papieru i chemikaliów
- Liście olchy, dębu i orzecha włoskiego spowalniają procesy kompostowania ze względu na wysoką zawartość garbników
- Dbaj o czystość i aseptykę kompostu – nie wrzucaj resztek roślin porażonych chorobami lub zaatakowanych przez szkodniki
- Resztek cytrusów i egzotycznych owoców – zwykle są one traktowane preparatami chemicznymi
Co można wrzucać na kompost?
- Resztki roślinne – zdrowe
- Skoszoną trawę oraz liście drzew i krzewów za wyjątkiem wymienionych wyżej
- Fusy z kawy wraz z papierowym filtrem
- Niezadrukowany papier (rozdrobniony i w niewielkiej ilości)
- Obierki warzyw i owoców (za wyjątkiem cytrusów)
- Rozdrobnioną korę i wióry
- Popiół drzewny
- Muł i glony po oczyszczeniu stawu/oczka wodnego
- Zeszłoroczny kompost (będzie pełnił funkcję aktywatora i przyspieszy proces kompostowania)
Kompost zimą
Temperatura poniżej zera znacznie spowalnia lub wręcz stopuje procesy kompostowania. Mocno przemrożony kompostownik spowoduje, że wiosną bakterie kompostowe podejmą pracę dużo później. Dlatego na zimę warto zabezpieczyć pryzmę czy kompostownik okrywając go warstwą izolacyjną – suchymi liśćmi lub słomą.
