Buraki są jednymi z chętniej spożywanych w naszym kraju warzyw. Nic dziwnego, kiedy barszcz czerwony jest jedną z niemal narodowych potraw. Najczęściej w kuchni wykorzystywany jest czerwony, pękaty korzeń, jednak coraz więcej smakoszy zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że również liście buraka mają wiele, nie tylko smakowych zalet.
Jadalne liście można uzyskać od młodych buraków ćwikłowych, jednak coraz więcej osób decyduje się na uprawę wciąż mało znanego u nas, buraka liściowego.
Burak, jaki jest, każdy widzi?
Choć ćwikła od lat króluje na polskich stołach, mało kto wie, że to właśnie boćwina jest najstarszą formą uprawną buraka, znaną już w starożytności. Dodatkowo jest to roślina o bardzo ozdobnych i ciekawych kolorystycznie liściach, dlatego może być z powodzeniem uprawiana na rabacie kwiatowej, eksponując nie tylko swoją funkcję kulinarną, ale również ozdobną.
Burak ćwikłowy, zwany również botwiną, jest rezerwuarem witaminy C i witamin z grupy B. Zawiera duże ilości potasu, fosforu, magnezu, żelaza, wapnia i sodu, jest zasobny w kwasy organiczne (kwas jabłkowy i kwas foliowy), białko, błonnik, betaninę oraz cukry.
Jego liściasty kuzyn, zwany boćwiną jest z kolei źródłem witamin A,C i K, wapnia, żelaza, białek i kwasu foliowego.
Oba rodzaje buraków można z powodzeniem uprawiać w ogrodzie lub na działce. Nie należą one do grupy warzyw o wysokich wymaganiach, dlatego uprawa żadnego z nich nie należy do trudnych i warto mieć je oba w przydomowej uprawie.
[product id="23063061,23063387,23063999,23063998,]
Uprawa buraka ćwikłowego
Nasiona wysiewa się bezpośrednio do gruntu wiosną, zwykle pod koniec kwietnia lub z początkiem maja, gdyż nasiona by wykiełkować potrzebują temperatury na poziomie co najmniej 8oC. Na poplon buraki ćwikłowe wysiewane są na przełomie lipca i sierpnia. Nasiona wysiewa się w rzędach co 30-40 cm, a po wzejściu przerywa, pozostawiając 4-6 cm odstępu w rzędzie. Przerywanie można przeprowadzić dopiero gdy liście już podrosną – wtedy zarówno liście jak i młody korzeń można wykorzystać w kuchni, do sałatki lub na zupę.
Ćwikłę można zbierać w zasadzie przez cały okres wegetacji. Do zbioru pęczkowego młoda botwina nadaje się po około 2 miesiącach od siewu. Jeśli w planie jest dłuższe przechowywanie buraków, należy poczekać aż osiągną one pełną dojrzałość, co w zależności od odmiany może trwać od 90 do 120 dni. Jeśli ćwikła siana jest na poplon, zbiory przeprowadzić należy najpóźniej z początkiem października, ponieważ buraki źle znoszą niskie temperatury.
Czytaj także... Burak ćwikłowy - uprawa, pielęgnacja, choroby i szkodniki
Wymagania uprawowe ćwikły
Chociaż jest to roślina łatwa w uprawie, to ukłon w kierunku zapewnienia najlepszych możliwych warunków na pewno zintensyfikuje otrzymane plony. Rośliny te lubią gleby raczej żyzne, dobrze uprawione i wilgotne. Najlepiej rosną na słonecznych i jasnych stanowiskach, jednak nie w pełnym słońcu. Nie lubią suszy i wymagają systematycznego nawadniania.
Spora masa liściowa, jaką wytwarzają buraki podczas wzrostu wymaga dużej porcji azotu, jednak należy być ostrożnym w nawożeniu azotem, ponieważ buraki ćwikłowe mają skłonności do gromadzenia szkodliwych azotanów. Dlatego jedną dawkę nawozu najlepiej jest podzielić na dwie części i jeśli po zasileniu pierwszą z nich buraki będą rosły prawidłowo, należy zaniechać podania drugiej. Nie można zapominać również o odpowiedniej podaży boru, którym można zaprawić przedsiewnie podłoże wraz z nawozem fosforowym (stosując na przykład superfosfat potrójny borowany).
Najpopularniejsze odmiany buraka ćwikłowego:
- Buraki o korzeniach okrągłych (Czerwona Kula, Betina, Glob F1, Nochowski)
- Buraki o korzeniach podłużnych (Opolski, Taunus F1, Cylindra, Rywal)
Coraz chętniej uprawiane są buraki ćwikłowe o niestandardowym kolorze bulwy – na przykład odmiana Śnieżna Kula, charakteryzująca się białym korzeniem, odmiana Boldor F1 w kolorze pomarańczowym, czy odmiana Chioggia, charakteryzująca się korzeniem o przekroju koncentrycznym, biało czerwonym.
Uprawa buraka liściowego
W odróżnieniu od swojego ćwikłowego kuzyna, boćwina nie wytwarza zgrubiałego korzenia spichrzowego i konsumpcji podlega wyłącznie część nadziemna rośliny. Tak jak i botwinę, buraka liściowego wysiewa się wprost do gruntu, choć można również uprawiać go z rozsady lub w doniczkach.
Burak liściowy jest bardziej odporny na niskie temperatury niż jego korzeniowy kolega, dlatego wysiewać do gruntu można go już z początkiem kwietnia, z kolei w uprawie poplonowej, ostatni zbiór można przeciągnąć aż na koniec października. Nasiona wysiewa się w rzędach co 30-40 cm, a po wzejściu przerywa się młode siewki, pozostawiając 20 cm odstępy w rzędzie.
Wymagania uprawowe boćwiny
Wymagania glebowe buraka liściowego są mniejsze niż ćwikły, dlatego łatwo uprawia się go łatwo na wszystkich glebach, z wyjątkiem bardzo ciężkich i mokrych oraz tych najbardziej piaszczystych i suchych. Burak liściowy rośnie znacznie szybciej niż korzeniowy, a brak korzenia spichrzowego zmniejsza jego tolerancję na suszę. Uprawa buraka liściowego wymaga systematycznego nawadniania i tak jak burak ćwikłowy, tak i liściowy zużywa sporo azotu i ma tendencje do gromadzenia azotanów, dlatego zasada nawożenia azotem jest identyczna – połowa dawki, kontrola wzrostu i druga część tylko w razie zauważenia objawów niedoboru. Szybki wzrost i krótki okres wegetacyjny pozwalają na pierwszy zbiór już w 2 miesiące od wysiewu.
Boćwina może być spożywana na surowo, jako dodatek do surówek i sałatek, w zupie lub jako samodzielne danie – gotowana podobnie jak szparagi lub podsmażana na patelni w podobny sposób, jak w przypadku szpinaku. Jadalne są całe, mięsiste liście wraz z ogonkami.
Najczęściej spotykane odmiany boćwiny:
- Lukullus (ogonki liściowe o zielonobiałym lub kremowo-zielonym wybarwieniu)
- Rhubarb Charb (czerwone ogonki liściowe i blaszki, odmiana idealna do zup i obróbki cieplnej)
- Bright Lights (Ogonki liściowe i blaszki w różnych kolorach – od bladozielonych, przez żółte, pomarańczowe, aż do ciemnokarminowych. Najbardziej dekoracyjna odmiana buraka liściowego.
