Mikroorganizmy glebowe (i ich znaczenie w OGRODZIE)

Mikroorganizmy glebowe to olbrzymia ilość gatunków, które bytują w tym samym środowisku i pełnią wiele funkcji. Niektóre rozkładają martwą materię organiczną, inne żyją w symbiozie z roślinami, kolejne pasożytują i prowadzą do ich obumierania. O jakości gleby decyduje nie tylko ilość zawartych w niej składników mineralnych, ale i występowanie pożytecznych mikroorganizmów glebowych. Czym dokładnie są, jak działają i jak możesz wspierać ich namnażanie?

Mikroorganizmy glebowe – czym są?

To niewielkie, często mikroskopijne organizmy zamieszkujące glebę, odgrywające kluczową rolę w ekosystemie i funkcjonowaniu gleby. Do najczęściej spotykanych mikroorganizmów w glebie zaliczamy bakterie, grzyby, nicienie oraz różnego rodzaju owady. Są często niewidoczne gołym okiem, ale ich wpływ na jakość i strukturę gleby, jej skład chemiczny i zdolność do produkcji żywności jest ogromny. Mikroorganizmy te uczestniczą w procesach rozkładu materii organicznej, mineralizacji substancji odżywczych oraz tworzeniu próchnicy, która wpływa na żyzność gleby. Na szczęście coraz częściej (także w ogrodnictwie amatorskim) zwraca się uwagę na ich rolę.

Bakterie glebowe

Bakterie glebowe są jednymi z najliczniejszych organizmów zamieszkujących glebę. W jednym gramie gleby może znajdować się ich nawet kilkaset milionów. Biorą udział przede wszystkim w procesach rozkładu materii organicznej (pochodzenia roślinnego i zwierzęcego). Przekształcają ją w związki chemiczne, które są łatwo przyswajalne przez rośliny.

Jakie są najważniejsze bakterie glebowe (w kontekście ogrodnictwa)?

• bakterie azotowe – takie jak Rhizobium, które współpracują z roślinami motylkowymi (np. fasola, groch, mikrokoniczyna), wiążąc azot atmosferyczny i dostarczając go roślinom w formie przyswajalnej;
• bakterie nitryfikacyjne – przekształcają amoniak w azotany, co jest kluczowe dla odżywiania roślin;
• bakterie denitryfikacyjne – ich zadaniem jest przywrócenie równowagi azotowej w glebie poprzez usuwanie nadmiaru azotanów.

Wszystkie te procesy sprawiają, że bakterie glebowe stanowią istotny element cyklu obiegu pierwiastków w przyrodzie.

Brak azotu w glebie? Dowiedz się, jakie ma znaczenie! Sprawdź artykuł: Azot w nawozach do trawnika. Co daje i jaką jego formę stosować?

Grzyby glebowe

Grzyby, podobnie jak bakterie, biorą udział przede wszystkim w rozkładzie materii organicznej. Strzępki grzybów przenikają glebę i rozkładają złożone związki organiczne na prostsze formy. Co ważne, grzyby są w stanie rozłożyć celulozę i ligninę, czyli podstawowe składniki drewna.

Typy grzybów glebowych:

• grzyby mikoryzowe – to symbiotyczny związek między grzybami a korzeniami roślin. Grzyby mikoryzowe pomagają roślinom lepiej przyswajać wodę oraz substancje odżywcze, zwłaszcza fosfor. W zamian rośliny dostarczają grzybom węglowodany. Mikoryzy są korzystne dla roślin, ponieważ zwiększają powierzchnię chłonną korzeni;
• grzyby saprotroficzne – odpowiadają za rozkład materii organicznej, takiej jak martwe liście, drewno czy korzenie, co przyczynia się do tworzenia próchnicy.

Grzyby glebowe, mimo że są mniej liczne niż bakterie, odgrywają równie ważną rolę w ekosystemie gleby.

Zwierzęta glebowe (nicienie, owady i inne)

Zwierzęta glebowe, takie jak nicienie, owady, dżdżownice oraz inne organizmy, pełnią istotne funkcje w utrzymaniu zdrowej gleby. Część z nich, jak dżdżownice, są wręcz nieocenione w ogrodnictwie. Dżdżownice drążą tunele w glebie, co poprawia jej strukturę, napowietrzanie i umożliwia wsiąkanie wody w głębsze jej warstwy. Przetwarzają również resztki organiczne w nawóz, który stosowany jest zarówno w uprawie w ogrodzie, jak i do nawożenia roślin doniczkowych.

Nicienie są często kojarzone z chorobami roślin, chociaż pełnią również pozytywne funkcje. Nicienie drapieżne, które atakują szkodniki glebowe, takie jak larwy owadów pomagają redukować np. ilość pędraków na trawniku (przykładem jest preparat Larva Stoper, zawierający żywe nicienie). Z kolei nicienie saprofityczne pomagają w rozkładzie materii organicznej.

Owady, takie jak mrówki czy chrząszcze, uczestniczą w procesach rozkładu resztek organicznych, przyczyniając się do tworzenia próchnicy. Ich obecność w glebie zwiększa bioróżnorodność i stabilność ekosystemu. Mrówki w lasach są uważane za bardzo pożyteczne, ponieważ ograniczają populacje szkodników, polując na ich larwy. Podobnie działają w naszych ogrodach.

Pożyteczne organizmy glebowe

Poza organizmami, które powodują choroby roślin i żerują na różnych ich częściach, coraz lepiej poznaną grupą są pożyteczne mikroorganizmy glebowe. Ich obecność nie tylko poprawia żyzność gleby, ale i mogą ochronić rośliny przed namnażaniem się szkodników.

Jak działają mikroorganizmy glebowe?

Mikroorganizmy glebowe uczestniczą w procesach biologicznych, chemicznych i fizycznych. Przede wszystkim odpowiadają za rozkład materii organicznej, co prowadzi do uwalniania substancji odżywczych, takich jak azot, fosfor czy potas, które są niezbędne dla roślin. Współpracują z korzeniami roślin, poprawiając ich zdolność do przyswajania wody i substancji odżywczych.

Niektóre mikroorganizmy, jak bakterie azotowe, wiążą azot atmosferyczny, który w naturalny sposób nie jest dostępny dla roślin. Inne mikroorganizmy wspomagają rozkład toksyn i zanieczyszczeń, co przyczynia się do oczyszczania gleby. Mikroorganizmy te również wpływają na strukturę gleby, poprawiając jej napowietrzenie i zdolność do magazynowania wody.

Co zaburza prawidłowy rozwój pożytecznych mikroorganizmów glebowych?

Rozwój mikroorganizmów glebowych może zostać zakłócony poprzez oddziaływanie różnych czynników. Głównymi są: nadmierne używanie nawozów sztucznych, pestycydów oraz herbicydów. Środki chemiczne mogą zabijać pożyteczne bakterie i grzyby, co prowadzi do spadku żyzności gleby. Monokultury, czyli uprawa jednej rośliny na dużym obszarze przez długi czas, również przyczyniają się do spadku bioróżnorodności mikroorganizmów.

Nieodpowiednie warunki wodne, takie jak zbyt częste zalewanie lub przesuszanie gleby, mogą negatywnie wpływać na populacje mikroorganizmów. Również zbyt intensywne spulchnianie gleby może zaburzać ich naturalne siedliska.

Wpływ pH gleby na mikroorganizmy glebowe

Większość pożytecznych mikroorganizmów najlepiej rozwija się w glebie o pH neutralnym (6-7). W glebie zbyt kwaśnej (pH poniżej 5) lub zbyt zasadowej (pH powyżej 8) populacje mikroorganizmów mogą znacznie się zmniejszyć, co prowadzi do spadku żyzności gleby. Dlatego warto regularnie badać pH gleby i, w razie potrzeby, stosować środki do jej zakwaszania lub odkwaszania. Najprostszym sposobem jest użycie elektronicznego miernika pH.

Prosty sposób na sprawdzenie pH. Sprawdź nasz artykuł: Jak zbadać pH gleby?

Co zrobić, aby wspierać rozwój pożytecznych mikroorganizmów glebowych?

Coraz częściej w ogrodnictwie amatorskim stosuje się ekologiczne preparaty, które są bezpieczne dla środowiska. Warto sięgać po nawozy ekologiczne, takie jak kompost czy obornik. Również sadzenie różnych roślin w ogrodzie, a zwłaszcza tych, które wzbogacają glebę w azot, jak rośliny motylkowe, może pomóc w odbudowie populacji mikroorganizmów.

Mulczowanie gleby materiałem organicznym, takim jak liście, skoszona trawa czy kora, również wspiera rozwój mikroorganizmów, ponieważ dostarcza im pożywienia. Ważne jest także unikanie nadmiernego podlewania oraz dbanie o odpowiednią strukturę gleby, aby była dobrze napowietrzona.

Mikroorganizmy glebowe – jak uzupełnić ich niedobór?

Jeśli gleba jest uboga w mikroorganizmy, można je uzupełnić na kilka sposobów. Jednym z nich jest dodanie preparatów probiotycznych dla gleby, które zawierają pożyteczne bakterie i grzyby. Takie preparaty można kupić w sklepach ogrodniczych. Warto również regularnie dodawać do gleby materiały organiczne, które stanowią pożywkę dla mikroorganizmów.

Innym sposobem jest stosowanie technik naturalnych, takich jak kompostowanie czy uprawa roślin motylkowatych, które wiążą azot z atmosfery i wzbogacają glebę. Ważne jest, aby dbać o różnorodność roślin w ogrodzie, co sprzyja zachowaniu równowagi biologicznej i zdrowia gleby.

Preparaty wzbogacające mikroflorę glebową

1. Bacillus VIP – Pożyteczne Mikoorganizmy – 2 l Probio Ogród zawiera bakterie z rodzaju Bacillus, które wspierają przyswajanie fosforu, stymulują rozrost korzeni i poprawiają dostęp do składników odżywczych. Organizmy te zapobiegają rozwojowi szkodliwych patogenów, zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób roślin.
2. Żywy Trawnik – Do Regeneracji Trawnika – 500 ml Probio Ogród to połączenie szczepów bakterii tlenowych Bacillus i bakterii beztlenowych Lactobacillus. Wzmacnia system korzeniowy traw i zwiększa odporność roślin na ataki szkodników. Preparat świetnie sprawdza się na murawach uszkodzonych i słabo rosnących.
3. Skrzyp – Ekstrakt – 500 ml Target to produkt, który chroni rośliny przed chorobami grzybowymi, takimi jak zaraz ziemniaka, mączniak prawdziwy, mączniak rzekomy, rdza gruszy, kędzierzawość liści brzoskwini, alternarioza i szara pleśń. Połączeni pożytecznych mikroorganizmów działa wzmacniająco na rośliny, a ekstrakt ze skrzypu dostarcza składników odżywczych, niezbędnych dla prawidłowej regeneracji.
4. Azoto VIP – Bakterie Azotowe – 2 l Agrobios to naturalny preparat mikrobiologiczny, który poprawia biologiczną żyzność gleby i ogranicza koszty związane z nawożeniem azotem. Zawiera żywe kultury bakterii Paenibacillus polymyxa i Azotobacter chroococcum, które zwiększają dostępność azotu dla roślin przez cały okres ich wegetacji.
5. Mikoryza Symbivit – Uniwersalna – 150 g Symbiom to aż 5 rodzajów grzybów mikoryzowych, które umożliwiają wzmocnienie rośliny jeszcze przed jej wysadzeniem. Użycie tego preparatu przyspiesza wzrost roślin i zwiększa ich odporność na negatywny wpływ czynników zewnętrznych. Produkt dostępny jest również w wersjach dopasowanych do potrzeb wybranych roślin, sprawdź mikoryzy Symbiom.

Mikroorganizmy glebowe są sprzymierzeńcem w uprawach. Nawet te, które atakują nasz ogród, mogą być potraktowane jako wskazówka, że równowaga mikrobiologiczna została zakłócona. Wówczas warto sięgnąć po naturalny preparat zwierający pożyteczne organizmy, które pomogą wzmocnić rośliny i ochronią je przed atakiem szkodników. Naturalne rozwiązania pozwalają znacząco ograniczyć konieczność stosowania chemicznych środków ochronnych. Jeżeli i w Twoich uprawach pojawiają się regularnie choroby grzybowe lub bakteryjne, wypróbuj ekologiczne preparaty mikrobiologiczne.