Drzewa i krzewy iglaste są jednymi z najchętniej sadzonych w ogrodach roślin. Nie dość, że dzięki swojej zimozieloności są ozdobne przez cały rok, to do tego są znacznie łatwiejsze w pielęgnacji niż drzewa i krzewy ozdobne. Stąd przydomowe ogrody pełne są iglaków – od tuj, sadzonych na żywopłoty, przez cisy, cyprysiki, aż po ozdobne świerki, sosny i jodły.
Popularne twierdzenie głosi, że rośliny iglaste są znacznie bardziej odporne na choroby i szkodniki niż ich ulistnieni kuzyni. Nie jest to twierdzenie pozbawione podstaw, jednak również iglaki mogą paść ofiarą infekcji patogenami czy inwazji szkodników.
Najpopularniejsze choroby iglaków
Chociaż iglaki uznawane są za żywotne i odporne, czasami na pierwszy rzut oka widać, że coś jest z nimi mocno nie w porządku. Zwykle jednym z pierwszych objawów jest zmiana koloru igieł lub ich utrata. Jeśli zostały wykluczone takie przyczyny jak zaniedbania pielęgnacyjne, czyli nieodpowiednie nawożenie, nawodnienie lub złe pH podłoża, być może mamy do czynienia z jedną z chorób opisanych poniżej.
Fytoftoroza u iglaków
Jest to jedna z najgroźniejszych chorób roślin iglastych, mogąca prowadzić do całkowitego zamierania nawet dużych okazów. Wywoływana jest przez grzybopodobne gatunki lęgniowców z rodzaju Phytophthora.
Pierwszym objawem chorobowym jest zahamowanie wzrostu oraz stopniowe zamieranie pędów, które zaczynają wyglądać jakby były spalone. W efekcie postępującej choroby korzenie zostają silnie zredukowane, a roślina zaczyna zamierać tuż przy ziemi. Ponieważ choroba zaczyna się od ataku na korzenie, widoczne symptomy na pędach świadczą o zaawansowanym stadium choroby. Często, zanim jeszcze dojdzie do brązowienia pędów, na korze można zauważyć charakterystyczne brązowo-brunatne przebarwienia, a w ich miejscu pod korą znajdują się czerwono-brązowe pierścienie.
Fytoftyroza dotyka niemal wszystkich gatunków iglaków, co więcej, łatwo przenosi się z jednej rośliny na drugą. Dodatkowo późne uwidocznienie objawów sprawia, że zdecydowanie łatwiej tej chorobie zapobiegać, niż ją leczyć. Fytoftyroza bierze się bowiem z błędów pielęgnacyjnych, które osłabiają roślinę i czynią ją podatną na ataki patogenów. Często zmasowane występowanie fytoftyrozy można zauważyć w latach, w których późno pojawiające się przymrozki uszkodziły już rozwijające się młode pędy.
Leczenie i zapobieganie fytoftorozie na iglakach
Zaraz po zauważeniu pierwszych objawów chorobowych warto spryskać porażoną roślinę silnym fungicydem. Niestety zwykle nie bywa to sposób całkowicie skuteczny i mimo zastosowanego leczenia choroba postępuje. Dlatego najpewniejszym sposobem jest usunięcie iglaka zaatakowanego przez fytoftyrozę wraz z korzeniami i spalenie go. Warto rośliny sąsiednie potraktować profilaktycznie fungicydem (np. Previcur Energy 840 SL), a w miejscu po usuniętym iglaku nie należy sadzić nic innego przez okres około 5 lat. Tyle bowiem czasu przetrwalniki patogenów są zdolne przeżyć w glebie.
Czytaj także... Fytoftoroza na iglakach - objawy, zapobieganie i zwalczanie
Osutka na iglakach
Osutka jest chorobą dotykającą sosny, jałowce, jodły i świerki, chociaż to dwa pierwsze gatunki padają ofiarą osutki najczęściej. Jest to choroba wywoływana przez grzyby z klasy grzybów niedoskonałych i workowców (najczęściej Lophodermium i Sclerophoma). Jest to choroba najbardziej niebezpieczna dla młodych iglaków, chociaż może występować też na starszych roślinach.
Objawy osutki widoczne są na przyrostach co najmniej rocznych, podczas gdy młode pędy pozostają zielone i wizualnie zdrowe. Porażenie osutką skutkuje brązowieniem i opadem igieł, co w przypadku sosny może być mylące, gdy zbiega się w czasie z fizjologiczną wymianą igieł przez roślinę. Jednak w przypadku porażenia osutką, igły zaczynają opadać masowo, a dodatkowo można zaobserwować na igłach plamy i poprzeczne kreski.
Patogen wywołujący osutkę zimuje na porażonych igłach. Gdy wiosną te igły brązowieją i opadają, na opadłym igliwiu tworzą się zarodniki i owocniki grzyba, które wraz z wiatrem i rozpryskami deszczu przenoszą się na inne rośliny. Rozwojowi choroby sprzyja deszczowe lato, mokra jesień i łagodna zima.
Przeczytaj również... Jakie szkodniki atakują iglaki w polskich ogrodach?
Leczenie i zapobieganie
Jak zawsze lepiej jest zawczasu zapobiegać. Podstawowe czynności zapobiegawcze w przypadku osutki obejmują unikanie zbyt dużego zagęszczenia podczas sadzenia iglaków lub sadzenie między nimi roślin odpornych na osutkę. Do tego warto unikać deszczowania roślin podczas podlewania – lepiej podlać je bezpośrednio na ziemię, gdyż lanie po igłach może tworzyć warunki sprzyjające rozwojowi grzyba.
Zwalczanie osutki przede wszystkim obejmuje usuwanie opadłych z porażonego drzewa igieł, żeby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Nie obejdzie się również bez oprysku. Oprysk przeciw osutce należy wykonać kilkukrotnie w ciągu roku - wiosną (w okolicach końca kwietnia), latem (w połowie czerwca, ubiegając lipcowy wyrzut zarodników) i na jesieni (we wrześniu, przed wyrzutem zarodników w październiku). Opryski wykonujemy stosując naprzemiennie preparaty Proplant 722 SL i Scorpion 325 SC, pryskając porażoną roślinę, igliwie pod nią oraz profilaktycznie rośliny rosnące w pobliżu.
Dobrze jest również wspomóc roślinę preparatem Biosept Active, opartym na naturalnym wyciągu z grejpfruta, który dobrze wzmacnia roślinę i uodparnia ją na choroby. W powrocie iglaka do pełni sił z pewnością pomocne będą szczepionki mikoryzowe (na przykład mikoryza do iglaków Ectovit).
Szara pleśń na iglakach
Szara pleśń jest chorobą, która atakuje wiele gatunków roślin, w tym także iglaki. Wywoływana przez patogen grzybowy Botrytis cinerea potrafi nieźle dać w kość wielbicielom roślin. Głównym objawem wystąpienia szarej pleśni są wodniste, brązowe plamy, pojawiające się na igłach lub łuskach iglaków, które stopniowo ulegają nekrozie. Następnie plamy pokrywają się charakterystycznym szarym i pylistym, pleśniowym nalotem, które składa się w główniej mierze z zarodników konidialnych. Porażeniu ulegają najczęściej stare, osłabione lub już zamarłe fragmenty roślin, dlatego szczególnie często objawy zauważyć można w wewnętrznej części iglaka, bliżej pnia.
Gdy pogoda jest deszczowa a temperatura oscyluje w przedziale 15-25oC, choroba może szybko rozprzestrzeniać się na młode i zdrowe części rośliny. Mocno zaawansowana choroba może prowadzić do porażenia i zamierania całych pędów, a w przypadku roślin młodych i mniej odpornych nawet do zamarcia całej rośliny.
Leczenie i zapobieganie
Szara pleśń atakuje zwykle te rośliny, które były nieodpowiednio pielęgnowane. Najlepszą profilaktyką przeciwko szarej pleśni jest odpowiednia opieka nad iglakami, regularne, ale nie przesadne nawożenie, odpowiednie podlewanie, bez zbędnego zraszania igieł i w porze pozwalającej na przeschnięcie podłoża przed nadejściem nocy.
W przypadku dostrzeżenia objawów wskazujących na wystąpienie szarej pleśni porażone fragmenty roślin należy usunąć i spalić. Resztę rośliny dobrze jest potraktować ekologicznym opryskiem grzybobójczym (na przykład preparatem Polyversum WP, który jest wyjątkowo skuteczny w walce z szarą pleśnią). Jeśli nie zadziałają środki naturalne, można sięgnąć po środek chemiczny (Switch 62,5 WG czy Signum 33 WG).
Przeczytaj także... 3 najczęstsze przyczyny żółknięcia i usychania tui
Gruzełek na świerkach i cisach
Wywoływany przez pasożytniczego grzyba Nectria cucurbitula, atakuje zwykle rośliny osłabione suszą, mrozem lub współistniejącymi chorobami korzeni. Objawem są występujące przy podstawie pędu pojedyncze, suche powierzchnie zamierających tkanek, które mogą objąć cały obwód pędu i spowodować zżółknienie i obumarcie części powyżej. W miejscu powstawania nekrotycznych plam można zwykle zauważyć zrakowacenia pędów i czerwone lub białe skupiska zarodników grzyba na ich powierzchni.
Najczęściej atakowane są cisy i świerki, chociaż choroba nie omija również jodeł i świerków, jednak są one atakowane dosyć sporadycznie. Do zakażenia dochodzi zwykle w miejscach uszkodzeń wywołanych przez mróz (pęknięcia mrozowe), owady lub prace pielęgnacyjne.
Zapobieganie i leczenie
W przypadku dużego ryzyka wystąpienia ran mrozowych, należy osłonić drzewo na zimę, celem zapobieżenia ich powstawaniu i późniejszej ewentualności infekcji. Chore i słabe pędy należy bezwzględnie usuwać zanim staną się wrotami infekcji, a prace pielęgnacyjne wykonywać na tyle ostrożnie, by nie doprowadzić do uszkodzeń rośliny. W przypadku wystąpienia objawów chorobowych, należy wykonać oprysk chemiczny (Switch 62,5 WG lub Sarfun 500 SC) i zastosować preparaty wzmacniające dla porażonej rośliny (Biosept Active).
