Nawozy jesienne - co je wyróżnia i dlaczego warto je stosować?

Jesień to okres wzmożonej pracy w ogrodzie. Zbiór ostatnich plonów, sprzątanie rabat po roślinach jednorocznych, jesienne nasadzenia cebul  i bylin czy przycinanie krzewów i żywopłotów. Warto przy tym pamiętać o dodatkowym zasileniu zarówno już uprawianych roślin, jak i tych dopiero posadzonych. Do jesiennego nawożenia trzeba jednak wybrać odpowiedni nawóz, bo zły wybór może poważnie zaszkodzić roślinom. Czym różni się nawóz jesienny od zwykłego nawozu? I czy naprawdę warto go używać?

Dlaczego warto nawozić jesienią?

Koniec sierpnia i początek września to ten moment, w którym znaczna część roślin zaczyna przygotowania do zimowego spoczynku. Rośliny intensywnie gromadzą zapasy – zarówno wody, jak i składników odżywczych, ich pędy drewnieją (zwłaszcza nowe, tegoroczne przyrosty), a system korzeniowy ulega znacznej rozbudowie.

Wszystkie powyższe procesy mogą być skutecznie przeprowadzone tylko wtedy, gdy w glebie nie brakuje koniecznych zasobów – zwłaszcza fosforu i potasu. Brak któregoś z tych kluczowych pierwiastków może zakłócić procesy przygotowania roślin do zimowania, a w efekcie spowodować jej przemarznięcie i znaczne pogorszenie kondycji w nadchodzącym sezonie lub nawet jej zamieranie.

Odpowiednia ilość składników odżywczych w glebie jest szczególnie istotna dla tych roślin, które zawiązują pąki na pędach zeszłorocznych (np. magnolia, azalia, różanecznik czy niektóre odmiany hortensji). Tylko w ten sposób rośliny są w stanie zabezpieczyć pąki przed przemarznięciem i zagwarantować sobie kwitnienie w następnym roku.

Co odróżnia nawozy jesienne od innych preparatów?

Głównym czynnikiem odróżniającym nawozy jesienne od pozostałych nawozów jest brak azotu w ich składzie. Azot, tak potrzebny roślinom w okresie wegetacji, podany w czasie przygotowania do zimowania wydłuża okres wegetacyjny, powodując wzrost części zielonych, co opóźnia przejście rośliny w stan spoczynku i może przyczynić się do pogorszenia kondycji w okresie zimowym, ze względu na niepełne przygotowanie do zimowania. Dlatego nawóz podawany jesienią powinien zawierać minimalne ilości azotu lub, co jest najlepsze dla roślin nie zawierać go wcale.

Zamiast azotu, nawozy jesienne powinny zawierać takie składniki, jak:

• fosfor – przyspiesza i intensyfikuje wzrost korzeni, poprawiając odporność roślin na przymrozki i zmniejszając ryzyko wystąpienia suszy fizjologicznej na przedwiośniu. Rośliny, które w okresie jesiennym miały niedobór fosforu mogą gorzej kwitnąć i owocować w następnym sezonie wegetacyjnym. Na niedobór fosforu szczególnie wrażliwe są drzewa i krzewy owocowe;
• potas – zapobiega przemarzaniu tkanek, przyspieszając drewnienie pędów. Korzystnie wpływa na kondycję roślin, wspierając ich odpornośc na choroby grzybowe i infekcje bakteryjne. Reguluje stan organów spichrzowych (tj. cebule, kłącza, bulwy, korzenie), wpływając korzystnie również na pobieranie wody przez roślinę i transpirację, dzięki czemu zwiększa odporność roślin na okresowo występujące niedobory wody i niesprzyjające warunki atmosferyczne;
• magnez – pierwiastek ten jest składową enzymów roślinnych, mających znaczący wpływ na odporność roślin na zmiany temperatur;
• żelazo – poprawia kondycję kory, zapobiegając zgorzelom mrozowym kory i pęknięciom wywołanym niskimi temperaturami;
• siarka – wspiera odporność roślin na choroby i infekcje, stanowiąc budulec enzymów, biorących udział w budowaniu układu odpornościowego rośliny.

Nawozy jesienne nie tylko pomagają lepiej przystosować się roślinom do czekającego je zimowania, ale także zapewniają odpowiednią ilość składników w pierwszej fazie wegetacji. Niewykorzystane w okresie jesiennym składniki odżywcze z nawozu jesiennego przenikną do gleby, poddając się efektywnym przemianom, dzięki czemu będą łatwo dostępne dla roślin w okresie wczesnej wiosny, gdy zastosowanie wiosennych nawozów może nie być jeszcze możliwe, ze względu na niesprzyjające warunki i np. zamarznięte podłoże.

Dla najwyższej efektywności stosowania nawozów jesiennych warto przynajmniej raz na kilka sezonów przeprowadzić wnikliwe badania gleby, które pozwolą określić jej zasobność i wybrać odpowiednio skomponowany nawóz. Zdecydowana większość polskich gleb charakteryzuje się niską zawartością potasu. Z kolei gleba o pH niższym niż 5,5 znacznie obniża dostępność nawozów fosforowych. Stąd wykonywanie raz na kilka sezonów badania gleby pozwoli dobrać najbardziej efektywną mieszankę nawozową, która zapewni odpowiedni wzrost i kwitnienie hodowanych roślin.