Marchew jest z pewnością jednym z najczęściej uprawianych warzyw korzeniowych w naszym kraju. Nawet w niewielkich przydomowych warzywnikach chociaż jeden zagon jest zwykle poświęcony właśnie na to pomarańczowe źródło witamin. Jednak marchew stosunkowo łatwo pada ofiarą chorób lub szkodników. Stąd konieczność doglądania uprawy w czasie sezonu wegetacyjnego. Zaniedbana marchew prawdopodobnie nie wyda spodziewanych plonów, a ewentualnie zebrane korzenie szybko stracą walory smakowe i będą źle się przechowywały.
Jednak pamiętać trzeba jeszcze o jednym - w uprawie marchwi nie można opierać się wyłącznie na środkach chemicznej ochrony roślin, ponieważ warzywo to ma tendencje do kumulowania w swojej części korzeniowej, która w końcu jest jedyną częścią jadalną, substancji toksycznych i niebezpiecznych dla zdrowia. Zatem częste opryski środkami chemicznymi mogą zupełnie wykluczyć uprawę z konsumpcji.
Dlatego zdecydowanie bardziej zaleca się ograniczenie do minimum czynników sprzyjających rozwojowi chorób i atakowi, a także poznanie wczesnych objawów najczęściej występujących chorób i problemów ze szkodnikami, co pozwoli na skuteczne zastosowanie naturalnych środków i uratowanie uprawy.
Profilaktyka w uprawie marchwi - jak zapobiegać chorobom i szkodnikom?
Chociaż marchew sama w sobie nie jest bardziej podatna na choroby czy ataki szkodników, to jednak zdarza się, że choruje znacznie częściej niż większość innych warzyw uprawianych w przydomowych ogrodach. W przypadku chorób grzybowych, z pewnością ma na to wpływ duży, zwarty korzeń, który sprawia, że nawet niewielkie zakażenie, które nie miałoby znaczącego wpływu na rozwój innych warzyw, w przypadku marchwi zwykle wyklucza ją ze spożycia.
Z kolei, gdy mowa o szkodnikach, jest kilka gatunków, które marchew ulubiły sobie wybitnie. Dodatkową trudnością w ich identyfikacji może być fakt, że sporo z nich również atakuje korzeń, czyli część dla ogrodnika niewidoczną.
Aby przeciwdziałać zagrożeniu, zanim się pojawi, należy zacząć od nasion. Warto kupić nasiona marchwi ze sprawdzonego, renomowanego źródła, zamiast tych najtańszych, tak często sprzedawanych nawet w supermarketach. Sklepy wyspecjalizowane w ogrodnictwie nie tylko ostrożnie dobierają marki, które u siebie prezentują, ale odpowiednio przechowują asortyment, co ma kluczowe znaczenie w przypadku nasion. Nieprawidłowe przechowywanie, w nieodpowiedniej wilgotności lub temperaturze może spowodować, że większość nasion nie wzejdzie, a te, które wzejdą, będą bardziej narażone na ataki chorób i szkodników.
Warto również dokładnie spełniać wymagania uprawowe danej odmiany - tylko spełnienie wszystkich potrzeb rośliny pozwoli jej wzrastać w dobrej kondycji i żelaznym zdrowiu. Osłabiona marchew łatwiej podda się chorobie lub atakowi insektów.
Najczęstsze choroby grzybowe marchwi
Czasem nawet pomimo najszczerszych starań, uprawa zostanie zaatakowana przez patogennego grzyba. Stąd dobrze jest mieć wiedzę o objawach chorób, by móc w porę zainterweniować.
Do najczęściej występujących chorób grzybowych w uprawie marchwi należą:
- Alternarioza naci marchwi - powodowana przez patogen Alternaria dauci, który powoduje na liściach i ogonkach liściowych niewielkie, czarno brązowe plamy, które po pewnym czasie łączą się ze sobą, obejmując zakażeniem całą nać. Choroba najczęściej występuje podczas ciepłego i wilgotnego lata, które sprzyja rozwojowi grzyba. Pierwsze plamy widoczne są na najstarszych liściach. Zaatakowane liście natki tracą swoje zdolności asymilacyjne, co ma wpływ na obniżenie jakości i wielkości plonu w postaci korzenia.
W ramach profilaktyki warto przestrzegać płodozmianu i zalecanej, 4-letniej przerwy w uprawie na tym samym fragmencie pola. Dobrze jest również unikać gleb zbyt gliniastych, podmokłych i nadmiernie zatrzymujących wodę. Warto również wykonywać opryski za pomocą gnojówek roślinnych - szczególnie skuteczne wobec alternariozy są gnojówka z pokrzyw, krwawnika lub czosnku. W chemicznym zwalczaniu alternariozy sprawdzają się takie preparaty jak Amistar 250 SC czy Scorpion 325 SC.
Przeczytaj również... Jak uprawiać marchew?
- Mączniak prawdziwy baldaszkowatych - wywoływany przez Erysiphe heraclei i objawia się przy pomocy białych, pojedynczych, mączystych plam na liściach i ogonkach liściowych, które stopniowo łączą się ze sobą. Zaatakowane liście ulegają chlorozie i zamierają. Mączniak prawdziwy zazwyczaj atakuje w porze suchej, przy wysokich temperaturach powietrza, jednak tylko wtedy, gdy w nocy dochodzi do zwilżenia liści, przy udziale porannych lub wieczornych mgieł. Osłabione mączniakiem rośliny łatwo poddają się wtórnym zakażeniom, wywołanym przez inne patogeny. W przypadku konieczności zastosowania środków chemicznych sprawdzają się takie preparaty, jak Signum 33 WG lub Amistar 250 SC.
Profilaktyka przeciwmączniakowa obejmuje rozsadę marchwi w odpowiednich odstępach, a także, zapobiegawczo, opryski preparatami i gnojówkami roślinnymi (np. ze skrzypu, wrotyczu lub czosnku). - Plamistość zgorzelowa korzeni marchwi - jej przyczyną są patogeny z rodzaju Pythium spp. Choroba pojawia się już we wczesnej fazie rozwoju korzeni marchwi, przybierając postać szarobrązowych plam usytuowanych na korzeniu, poniżej naskórka. Po czasie plamy ulegają nekrozie i w ich miejscu powstają kraterowe otwory z czerniejącymi brzegami, a tkanki przylegające do nich ulegają skorkowaceniu. Porażeniu plamistością zgorzelową sprzyja wysoka wilgotność podłoża i umiarkowane temperatury, dlatego najczęściej atakuje, gdy sezon letni jest mokry i raczej chłodny. Patogen ten jest o tyle podstępny, że objawy mogą pokazać się nawet 12 tygodni po zakażeniu.
Aby przeciwdziałać zakażeniu należy pamiętać o płodozmianie. W przypadku konieczności zastosowania oprysku skutecznym środkiem będzie Xilon WP. - Rizoktonioza marchwi - mogą powodować ją dwa patogeny - Rhizoctonia carotae i Helicobasidium purpureum. Objawem zakażenia są małe, kraterowate zagłębienia na tkance korzenia, pokryte zwartą, białą grzybnią. W miarę rozwoju infekcji kratery powiększają się, a grzybnia żółknie. Jeśli zakażenie wywołane jest grzybem H. purpureum, na całym korzeniu pojawią się purpurowe, zlewające się ze sobą plamy. Rozwojowi zakażenia sprzyja wysoka wilgotność powietrza, a zarodniki obu grzybów mogą przetrwać w glebie nawet kilka lat. Objawy choroby pojawiają się w okresie tuż przed zbiorem lub już w czasie przechowywania.
Najważniejszą czynnością, mającą zapobiec rozwojowi choroby jest przestrzeganie płodozmianu, a w przypadku wykrycia choroby oprysk preparatem Switch 62,5 WG, a także porządne odkażenie gleby po uprawie.
Szkodniki w uprawie marchwi
W uprawie gruntowej, jak zwykło hodować się marchew, często nie mamy wpływu na to, czy szkodniki pojawią się, czy nie. Przywiane z wiatrem, przyniesione na ubraniu – czasem po prostu się pojawiają, a zadaniem ogrodnika jest prawidłowo je rozpoznać i skutecznie im przeciwdziałać.
Jakie są najczęstsze szkodniki dziesiątkujące uprawę marchwi?
- Połyśnica marchwianka (Psila rosae) to niewielka muchówka o smukłym i ciemnym ciele z pomarańczowymi nogami. Larwy są w kolorze kremowym, podłużne i walcowate i to właśnie one wyrządzają największe szkody, wgryzając się w korzenie, w których tworzą ciemno zabarwione, płytkie kanały. Młode rośliny pod wpływem larw połyśnicy więdną i zamierają, starsze rośliny tracą wartość użytkową. Warto do upraw marchwi wybierać odmiany odporne na tego szkodnika, np. Marchew 'Flyaway' F1.
Połyśnica lubi atakować zagony w pobliżu gęstych i wilgotnych zarośli. Sprzyjają jej także rosnące w pobliżu chwasty. Dlatego najlepszym sposobem na zapobieganie inwazji będzie częste odchwaszczanie tak samej uprawy, jak i najbliższej okolicy oraz wysiew nasion w odpowiednich odstępach. Odstraszająco można użyć preparatów na bazie bylicy. W przypadku zmasowanej inwazji i konieczności użycia preparatu chemicznego sprawdzi się środek Deltam. - Mszyca wierzbowo-marchwiowa (Cavariella aegopodii) to gatunek mszycy dwudomowej, żerującej na dwóch gatunkach. Występują osobniki bezskrzydłe, w kolorze zielonym, oraz uskrzydlone egzemplarze o czarnej głowie i zielonym odwłoku. Poprzez wysysanie soków z części nadziemnej, mszyce doprowadzają do osłabienia całej rośliny i zmniejszenia plonu. Zaatakowane liście najpierw się zwijają, a następnie żółkną i zamierają. Najlepszą profilaktyką jest zaniechanie uprawy w odległości mniejszej niż kilometr od drugiego żywiciela (wierzby) oraz przedzielanie zagonów marchwi rozsadą aksamitek, która skutecznie odstrasza te szkodniki. Bardzo dobrze sprawdzają się również opryski z czosnku, pokrzywy, skrzypu lub cebuli.
Czytaj także... Jakie warzywa sadzimy obok siebie w ogrodzie?
- Golanica zielonka (Trioza virdula) to gatunek pluskwiaka. Dorosła postać jest uskrzydlona, o ciele w kolorze zielonym i czerwonych oczach. Larwa tego pluskwiaka jest kremowa, owalna i mocno spłaszczona. Pod wpływem wysysania soków, liście naci skręcają się i zwijają, wzrost rośliny jest zahamowany, a u młodych siewek może dojść do obumarcia. Szkodniki dobrze rozwijają się przy umiarkowanie wilgotnej i ciepłej pogodzie. Ponieważ owady te zimują na roślinach iglastych, najlepszą profilaktyką jest zaniechanie uprawy w bezpośrednim sąsiedztwie iglaków.
- Drutowce to larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych (Elateridae). Żerują pod ziemią, nadgryzając korzenie. Ich atak i związane z nim osłabienie marchwi może przyczyniać się do wzrostu zakażeń chorobami bakteryjnymi i grzybowymi. W późniejszym stadium rozwoju inwazji można zauważyć żółknięcie liści naci, a w końcowej fazie nawet zamieranie całej rośliny.
W ramach profilaktyki zaleca się częste przekopywanie ziemi wokół grządek, co pozwoli na wydobycie ewentualnie bytujących w podłoży larw na powierzchnię, gdzie uschną pod wpływem słońca lub zostaną zjedzone przez ptaki. W zwalczaniu drutowców można zastosować skuteczny środek biologiczny P-Drakol, który skutecznie zwalczy nie tylko drutowce, ale także inne szkodniki glebowe.
Chociaż uprawa marchwi jest stosunkowo łatwa, liczne szkodniki i choroby mogą zniweczyć ciężką pracę ogrodnika i pozbawić go plonów. Dlatego tak ważne jest, żeby poznać najczęściej występujące choroby i szkodniki marchwi oraz sposoby, które pozwolą im przeciwdziałać.
