Choroby w warzywniku - jak sobie z nimi radzić?

Nawet u najbardziej troskliwego ogrodnika może się zdarzyć, że uprawy w ogródku warzywnym zostaną zaatakowane przez choroby. Kluczem do sukcesu w walce z nimi jest szybkie ich dostrzeżenie, poprawne zidentyfikowanie i błyskawiczna reakcja przy pomocy adekwatnych środków.

Warzywnikowi zagrażają choroby grzybowe, bakteryjne, wirusowe oraz te wywoływane przez pierwotniaki. Jeśli szybko nie zadziałamy, może się okazać, że choroba zniszczy cały nasz wysiłek i jego plony. A przecież prowadzenie własnego ogrodu warzywnego do poświęcenie mnóstwa pracy, sił i nie ukrywajmy, są to też spore koszty. A efektem tego mają być dorodne i zdrowe warzywa. Dlatego dobrze jest wiedzieć z czym może przyjść nam się zmierzyć w naszym warzywniku i jak szybko pokonać wroga.

Choroby grzybowe w warzywniku

Największe straty w warzywniku powodują choroby grzybowe. Przyczyny ich wystąpienia są różne. Bardzo często jest to sprzyjająca grzybom aura, np. wysoka temperatura połączona z wysoką wilgotnością powietrza. Znów innym grzybów sprzyja niska temperatura plus wysoka wilgotność. Wina może również leżeć po stronie ogrodnika. Uprawy mogą być np. zbyt zacienione, rośliny zbyt gęsto posadzone albo podlewane metodą zraszania zamiast dostarczania wody na poziomie podłoża.

Grzyby zimują często w resztkach roślin, dlatego dużym błędem jest pozostawienie ich po zbiorach i nieprzekopanie ogródka. Wystąpieniu chorób grzybowych sprzyja niestosowanie płodozmianu albo źle dobrane sąsiedztwo roślin. Tak, tych przyczyn wystąpienia chorób grzybowych jest całe mnóstwo. A wydawać by się mogło, że wystarczy zasiać i będzie rosło. Niestety tak łatwo nie jest.

Najczęściej pojawiające się w warzywniku choroby grzybowe to:

• Zgorzel siewek – to pierwsza choroba, która może się pojawić w warzywniku i unicestwić rośliny zanim je w ogóle zobaczymy. Zgorzel siewek może bowiem być tzw. przedwschodową, czyli zaatakować roślinę zanim jeszcze wzejdzie nad powierzchnię albo powschodową, która atakuje pędy powodując ich przewężenie się i zamieranie roślin,

• Szara pleśń – łatwo ją rozpoznać po szarym, watowym, mocno pylącym nalocie na liściach oraz brunatnych palmach na łodygach. Zaatakowane owoce i warzywa bardzo szybko zaczynają gnić, również pokrywająca się szarym nalotem grzybni,

• Alternarioza (sucha zaraza) – na liściach zaatakowanych roślin pojawiają się charakterystyczne, przypominające pierścienie suche, ciemnobrunatne plamy. To samo dotyczy łodyg. Z czasem plamy ciemnieją i powiększają się zlewając ze sobą a na owocach i warzywach pojawia się puchowy nalot,

• Mączniak prawdziwy – objawem jest pojawienie się na liściach i pędach białego, mączystego nalotu, z czasem zaczynają być na nim widoczne ciemniejsze skupiska grzybni. Choroba może znacząco obniżyć plony a brak szybkiej reakcji doprowadza nawet do zamierania roślin,

• Mączniak rzekomy – trudniej go szybko dostrzec, ponieważ białe plamy pojawiają się na spodzie liści, dość szybko zmieniają kolor na zielony a później brunatnieją. Liście w końcu zamierają,

• Zaraza ziemniaka na pomidorze – pojawia się, gdy aura jest zmienna, raz cieplej raz chłodniej i do tego jest wilgotno. Błyskawicznie się rozprzestrzenia a warzywa przestają dojrzewać, za to pojawiają się na nich brunatne plamy, które w szybkim tempie zmieniają się w gnijące miejsca. Warzywa zaatakowane zarazą nie nadają się do spożycia,

• Zgnilizna twardzikowa – choroba atakuje bardzo wiele warzyw a na każdym jej objawy mogą wyglądać nieco inaczej. Najczęściej objawia się w postaci różnokolorowych plam, które z czasem pokrywają się watowatym nalotem. Porażone warzywa zaczynają gnić. To samo dotyczy warzyw przechowywanych.

Zwalczanie chorób grzybowych w ogrodzie warzywnym

Kluczowy w zwalczaniu chorób grzybowych jest czas reakcji. Im szybciej zrobimy oprysk, tym większe prawdopodobieństwo, że choroba zostanie zahamowana a plony uratowane. Warto zacząć walkę środkami naturalnymi i ekologicznymi, albo takimi, które choć nie są naturalne, dopuszczone są do użycia w uprawach ekologicznych. Takim preparatem jest np. Siarkol Extra 80 WP albo Siarkol 800 SC, które działają na mączniaki, ale też inne grzyby i można je stosować zarówno zapobiegawczo jak i interwencyjnie.

Szarą pleśń zwalczy Magnicur One-Day, ten bezpieczny preparat ma tylko jeden dzień karencji. Jest również doskonały do odkażania powierzchni uprawowych, namiotów czy szklarni. W uprawach ekologicznych dozwolony jest również Miedzian Extra 350 SC, doskonały środek grzybobójczy, który pomoże pozbyć się wielu chorób grzybowych. Środkiem naturalnym do zwalczania grzybów jest również Lecitec oraz Polyversum WP.

Długa listę preparatów do zwalczania chorób grzybowych w warzywniku zamykają chemiczne środki ochrony roślin. Można tu wymienić Revus 250 SC, który zwalcza choroby pomidorów i ziemniaków. Amistar 250 SC, który ochroni większość warzyw przed chorobami grzybowymi, tak samo Scorpion 325 SC czy Acrobat MZ 69 WG.

Inne choroby w ogrodzie warzywnym

Chorowanie warzyw nie kończy się niestety tylko na chorobach grzybowych, choć one dominują. Warzywa atakowane są również przez bakterie, wirusy a także pierwotniaki. I tu przyczyny bywają różne. Często jest to przenawożenie azotem, źle dobrane sąsiedztwo warzyw, monokulturowość upraw, ale również sprzyjające chorobom warunki pogodowe a także owady przenoszące choroby, np. mszyce.

Najczęściej pojawiające się w warzywniku bakteryjne, wirusowe i wywoływane przez pierwotniaki grzybowe to:

• Kanciasta plamistość – to choroba bakteryjna, która objawia się nieregularnymi, wodnistymi plamami i nieregularnym kształcie. Plamy z czasem brązowieją i zasychają, powodując wykruszanie się w tych miejscach blaszki liściowej. Chorobie często towarzyszy biały wyciek bakteryjny,

• Choroby wirusowe ogórka - ich przyczyny mogą być różne, np. wirus mozaiki atakuje ogórki, wirusy nekrotycznej plamistości atakują nie tylko ogórki, ale również melony. Uwidaczniają się na liściach, tworząc właśnie mozaiki, gdyż unerwienie liści staje się nienaturalnie jasne. Następnie tworzą się wodniste plamy z brązową otoczką,

• Kiła kapusty – tę chorobę wywołuje pierwotniak. Przez długi czas jest trudna do zauważenia, gdyż patogen atakuje części podziemne warzyw tworząc na korzeniach wyrośla. Zostaje zaburzona gospodarka wodna w roślinach co powoduje początkowo zahamowanie ich wzrostu a następnie powolne więdnięcie.

Zwalczanie innych chorób w ogrodzie warzywnym

O ile choroby grzybowe wcześnie zauważone mogą zostać w pełni opanowane, o tyle wszystkie pozostałe dotykające warzywa, łatwe do zwalczenia już nie są. Dlatego w przypadku bakterii, wirusów czy pierwotniaków lepiej jest nie stwarzać im warunków do życia i rozwoju.

Bardzo ważna jest pielęgnacja ogrodu:

• bieżące i systematyczne odchwaszczanie warzywnika,
• stosowanie płodozmianu,
• stosowanie zasady dobrego sąsiedztwa, gdzie rośliny wzajemnie chronią się przed chorobami,
• po każdym zbiorze dokładne oczyszczanie terenu z resztek roślin a przed zimą głębokie przekopanie,
• odkażanie narzędzi przed każdym użyciem,
• zwalczanie owadów będących wektorami chorób, np. mszyce.

Ale to nie jest tak, że ogrodnik jest całkowicie bezbronny w obliczu ataków patogenów chorobowych. Kanciastą plamistość szybko zauważoną można zwalczyć preparatami: Miedzian 50 WP lub Miedzian Extra 350 SC. Niestety na wirusa mozaiki nie wynaleziono jeszcze niczego, dlatego należy wybierać odmiany warzyw odpornych na patogen. Kile kapusty można zapobiegać mocząc korzenie warzyw przed posadzeniem lub zaprawianie nasion preparatem Polyversum WP.

Równie dobrym pomysłem na zapobieganie chorobom oraz szkodnikom w warzywniku jest zastosowanie preparatu Limocide 3w1 marki Protect Garden. Środek ten jest naturalnym ekstraktem z olejku pomarańczowego, który ma zastosowanie jako insektycyd, fungicyd oraz akarycyd. Być może nie poradzi sobie z zaawansowanym stadium choroby czy inwazji szkodnika ale za pewnością pozwoli na ograniczenie mocnych środków ochrony roślin.