Styczeń w ogrodzie - jakie prace wykonujemy?

Styczeń jest miesiącem, kiedy rośliny jeszcze odpoczywają. Wtedy się ich nie pielęgnuje w takim stopniu, jak ma to miejsce wiosną, czy latem. Warto jednak pamiętać o tym, że niektóre prace w ogrodzie powinny być wykonywane również w okresie zimowym. Pozwoli to na zachowanie jego atrakcyjnego wyglądu sprzed zimy.

Styczeń uchodzi za najzimniejszy miesiąc w całym roku, pomimo, że każdy dzień jest coraz dłuższy. Na wielu drzewach i krzewach pojawiają się pąki, z których wiosną wytworzą się liście i kwiaty. Sporządzając listę zadań do wykonania w ogrodzie należy kierować się przede wszystkim warunkami atmosferycznymi: temperaturą, opadami, wilgotnością. To pogoda, a nie termin, będzie warunkować większość prac w ogrodzie nie tylko w styczniu ale także przez cały rok.

Poniżej sporządziliśmy listę sugerowanych przez nas zabiegów i czynności jakie powinno się wykonać w styczniu.

Ogród ozdobny

• Sprawdzenie stanu osłon roślin. Rośliny w styczniu nadal potrzebują ochrony przed niskimi temperaturami. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja kiedy w dzień słońce mocno rozgrzewa pnie i konary, a zimą temperatura spada do ujemnych wartości. Zalecamy cykliczne monitorowanie szczelności okryć zimowych aby zminimalizować ryzyko uszkodzeń mrozowych roślin.
  
  
• Otrząsanie roślin z zalegającego śniegu. Jeśli wystąpiły opady śniegu i zalega on na gałęziach koniecznie trzeba się go pozbyć. Pod ciężarem mokrego śniegu gałęzie mogą się zniekształcać lub całkowicie łamać. Najbardziej narażone na uszkodzenia związane z nadmiernymi opadami śniegu są iglaki. Duża powierzchnia, na której zatrzymuje się śnieg staje się bardzo ciężka i niebezpieczna dla najsłabszych gałęzi.

• Podlewanie roślin zimozielonych. Jeśli nie występują opady śniegu ani deszczu należy podlać rośliny zimozielone. Niedobór wody w okresie zimowym jest coraz powszechniejszy. W przypadku braku odpowiedniego nawodnienia rośliny zaczną marnieć, ich liście poskręcają się i zżółkną. To bardzo ważna czynność, o której wielu ogrodników często zapomina.
  
  
• Pobieranie sadzonek zdrewniałych. Z roślin, które zrzucają liście na zimę warto już teraz pobrać sadzonki. Najlepsze są te z jednorocznych pędów. Sadzonki należy przechowywać w ciemnym, chłodnym i wilgotnym piasku lub innym podłożu aby się nie wysuszyły. Pamiętajcie - nie wolno ciąć podczas silnych mrozów, a sekator lub nóż powinien być bardzo ostry.
  
  
• Monitorowanie przechowywanych bulw, cebul i kłączy. Wykopane jesienią części podziemne roślin, które nie przetrwałyby w gruncie należy regularnie doglądać. W przypadku pojawienia się niepokojących objawów porażenia przez chorobę lub szkodnika należy je oddzielić od pozostałych lub całkowicie usunąć. Zainfekowanych części roślin nie wolno wrzucać na kompost.
  
  
• Zabezpieczenie uszkodzonych roślin. Jeśli wystąpiły silne wiatry lub w inny sposób rośliny zostały uszkodzone, rany powstałe w skutek tego należy zabezpieczyć maścią ogrodniczą. Taki zabieg nie pozwoli na wniknięcie i porażenie przez patogeny. Niezabezpieczenie tych miejsc może być przyczyną bardzo poważnych chorób, zarówno grzybowych jak i bakteryjnych.
  
  
• Porządki w ogrodniczym magazynie. W styczniu warto wykonać przegląd posiadanych przez nas materiałów ogrodniczych: nasion, doniczek, podłoży czy środków ochrony roślin. Wykonanie takiej inwentaryzacji pozwoli na rozsądniejsze zakupy w nadchodzącym sezonie i lepsze przygotowanie się do pierwszych wysiewów na rozsady.
  
  
• Test kiełkowania własnoręcznie zebranych nasion. Jeśli jesienią zebraliście nasiona kwiatów w ogrodzie można przeprowadzić test ich kiełkowania aby sprawdzić czy coś z nich wyrośnie. Nasion nie trzeba wysiewać do podłoża, można to zrobić kładąc je na mokrej ligninie lub wacie. Chodzi tylko o sprawdzenie ich siły kiełkowania. Jeśli wynik jest mniejszy niż 50% lepiej zakupić nowe nasiona.
  
  
• Planowanie wysiewu kwiatów jednorocznych. Już niebawem w sklepach pojawią się nowe nasiona kwiatów do ogrodu. Po przeprowadzaniu inwentaryzacji we własnym magazynie można zaplanować jakie kwiaty w tym roku byłyby odpowiednie do uprawy w ogrodzie. To bardzo kreatywna czynność, która zawsze przynosi wiele radości.
  
  
• Pierwszy wysiew rozsady. Już w styczniu można wysiewać nasiona kwiatów, które mają długi okres produkcji. Przykładem jest begonia stalekwitnąca czy heliotrop. Pamiętać należy o warunkach uprawy każdego z gatunków roślin - niektórych roślin nie wolno przykrywać ziemią, a inne tylko delikatnie docisnąć do podłoża. Wykonywanie rozsady wiąże się także z zapewnieniem roślinom odpowiedniej temperatury i wilgotności, o czym również należy pamiętać.

Czytaj także... Styczniowy wysiew kwiatów - jakie kwiaty siejemy najwcześniej?

Rośliny w domu

• Hartowanie choinki. Jeśli zakupiliśmy choinkę z systemem korzeniowym aby po świętach posadzić ją do gruntu należy zacząć jej hartowanie. Wystawianie na balkon lub taras na coraz dłuższe okresy będzie dobrym zabiegiem, który przyczyni się do lepszego ukorzenienia się rośliny w ogrodzie i przetrwania dalszej zimy. Choinkę ciętą można wrzucić na kompostownik.

• Podlewanie roślin. Większość roślin doniczkowych w okresie zimowym nie wymaga intensywnej pielęgnacji. Wyjątek stanowią te kwitnące zimą, np. azalie czy cyklameny. Tego typu rośliny należy nie tylko obficie podlewać ale także lekko nawozić. Pozostałe rośliny w domu nie wymagają dokarmiania zimą, jedynie umiarkowanego podlewania. Nie wolno jednak dopuścić do przesuszenia podłoża.
  
  
• Czyszczenie z kurzu. Wymagają tego zwłaszcza rośliny o dużych liściach, na których zbiera się dużo zanieczyszczeń. Pomimo okresu spoczynkowego one również potrzebują światła. Regularne odkurzanie roślin pozwoli na docieranie do nich większej ilości promieni słonecznych, tym samym lepszą kondycję i wzrost w sezonie wegetacyjnym.
  
  
• Usuwanie zwiędłych części. Liście oraz kwiaty, a także pędy, które zakończyły już swój żywot należy regularnie usuwać z roślin. Często wystarczy je lekko wyłamać, a czasami wyciąć sekatorem. Zbyt długie zaleganie zwiędłych elementów może przyczynić się do rozwoju patogenów grzybowych i porażenia rośliny przez chorobę.
  
  
• Kontrolowanie temperatury. Rośliny uprawiane na parapecie mogą być narażone na duże wahania temperatur w okresie zimowym wynikające ze wzrostów i spadków na zewnątrz. W przypadku zbliżających się mrozów zaleca się odsunąć rośliny od okna aby nie na narażać ich na stres związany z ochłodzeniem i ewentualnymi zimnymi przeciągami.

Warzywnik

• Przegląd zapasów zimowych. Warzywa przechowywane w piwnicy lub w innych pomieszczeniach regularnie należy przeglądać aby wyeliminować psujące się egzemplarze i sprawdzać ich ogólną kondycję. Przy dobrze przygotowanych zabezpieczeniach nie powinno wystąpić żadne duże porażenie grzybiczne ale systematyczna obserwacja pozwoli uniknąć strat plonów.

• Sprawdzenie stanu szklarni, foliaków i rozsadnika. Jeśli posiadacie w ogrodzie szklarnię, foliak lub inspekt do rozsady warto sprawdzić ich stan przed kolejnym sezonem. Wszelkie uszczerbki naprawić i załatać dziury. Dodatkowo zbadać stan gleby, a w przypadku prognozowanych mrozów zabezpieczyć ją przed wychłodzeniem.

Czytaj także... Jak zadbać o tunel foliowy po sezonie?

• Zaplanowanie upraw. Styczeń to doskonały miesiąc na zaplanowanie uprawy w warzywniku w gruncie. Warto sprawdzić jak długo konkretne warzywa były już uprawiane na tym samym stanowisku i w razie potrzeby zaplanować płodozmian. Można również przejrzeć nowe nasiona warzyw, które pojawiły się na rynku i wybrać odpowiednie dla siebie.
  
  
• Porządki magazynowe. Polecamy wykonać przegląd posiadanych nasion, doniczek, podłoży czy środków ochrony roślin. Taka dokładna inwentaryzacja pozwoli na rozsądniejsze zakupy w kolejnych miesiącach i lepsze przygotowanie się do pierwszych wysiewów na rozsady.
  
  
• Wysiew nasion na wczesny zbiór wiosenny. Jeśli gleba nie jest zamarznięta można wysiać pierwsze nasiona warzyw na zbiór wczesnowiosenny. Doskonale nadają się do tego wczesne odmiany marchwi, cebuli czy szpinaku. W przypadku spodziewanego przymrozku na uprawę może przydać się agrowłóknina do zabezpieczenia wschodzących roślin.

Sad - drzewa i krzewy owocowe

• Poprawiamy bielenie drzew. Jeśli bielenie zostało już wykonane w grudniu warto sprawdzić czy nie wymaga poprawienia. Wapno zostaje wymywane przez opady lub może się kruszyć. Jeśli powierzchnia pnia nie jest dokładnie pokryta należy ponownie wykonać bielenie.

• Konserwacja narzędzi ogrodniczych. W styczniu warto zadbać o swoje narzędzia pracy, takie jak sekator, szpadel czy motyka. Aby dłużej nam służyły warto je dobrze oczyścić i zakonserwować aby zmniejszyć ryzyko korozji. W tym celu można zaopatrzyć się w specjalne preparaty lub użyć domowych sposobów, np. oleju roślinnego.
  
  
• Usuwanie mumii. Na drzewach niekiedy zostają pojedyncze owoce, które zimą należy usunąć. Pozostawienie ich do wiosny może skutkować pojawieniem się szkodników lub rozwinięcia chorób grzybowych.
  
  
• Zabezpieczenie uszkodzeń. W przypadku wystąpienia silnych wiatrów lub jeśli w jakiś inny sposób rośliny zostały uszkodzone, rany  w należy zabezpieczyć maścią ogrodniczą. Taki zabieg nie pozwoli na wniknięcie i porażenie przez patogeny. Tego typu uszkodzenia są szczególnie niebezpieczne, mogą powodować poważne choroby bakteryjne i grzybiczne.
  
  
• Doglądanie zapasów. Jeśli przechowujemy owoce w piwnicy lub innym pomieszczeniu należy je regularnie doglądać. Każdorazowo usuwać porażone lub zainfekowane egzemplarze aby nie przenosiły choroby i szkodników. Niedopilnowanie zapasów może skutkować zniszczeniem całego przechowywanego plonu.
  
  
• Przygotowanie sadzonek. W styczniu można pobierać zdrewniałe sadzonki takich roślin jak porzeczka, agrest czy winorośl. Sadzonki wykonuje się z jednorocznych pędów o długości 20-30 cm. Zaleca się przechowywanie ich w ciemnym i chłodnym pomieszczeniu w wilgotnym piasku. Wiosną można zacząć ich ukorzenianie.
  
  
• Sprawdzenie osłon przed zającami i sarnami. W styczniu dzikie zwierzęta nadal odwiedzają ogrody w poszukiwaniu smacznego jedzenia. Warto sprawdzić czy osłony przed zwierzętami są w dobrym stanie, a jeśli ich w ogóle nie ma sprawdzić czy przypadkiem drzewa nie wymagają dodatkowego zabezpieczenia.

Czytaj również... Bielenie drzew owocowych w ogrodzie – czy warto to robić i jak prawidłowo bielić?